İzooktan
İzooktan (2,2,4-trimetilpentan) – alifatik sıranın doymuş karbohidrogenidir. Kimyəvi formulu С(СН3)3—CH2—CH(CH3)2-dir. Oktanın izomeridir.
| İzooktan | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ümumi | |
| Kimyəvi formulu | С(СН3)3-CH2-CH(CH3)2 |
| Molyar kütlə | 114,23 q/mol |
| Fiziki xassələri | |
| Sıxlıq | 0.688 q/sm³ |
| Termik xüsusiyyətlər | |
| Ərimə nöqtəsi | -107,38 °S |
| Qaynama nöqtəsi | 99,3 °S |
| Optik xüsusiyyətlər | |
| Sındırma əmsalı | 1,39145 |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 540-84-1 |
| PubChem | 10907 |
| RTECS | SA3320000 |
| ChEBI | 62805 |
| BMT nömrəsi | 1262 |
| ChemSpider | 10445 |
Xassələri redaktə
Izooktan – şəffaf, rəngsiz, benzin iyi gələn mayedir; tər. -107,38o C, tqay. 99,3oC, sıxlığı 0.66192 q/sm³ (20 °C), nD20 1,39145, yanma istiliyi 5,463 mkc/mol və ya 1305,29 kkal/mol (25oC, p=const), buxarlanma istiliyi 307,63 kc/q və ya 73,50 kal/q (25oC). izooktan suda həll olmur, adi üzvi həlledicilərdə həll olur; azeotrop qarışıqlar əmələ gətirir (məsələn, benzolla, metil və etil spirtləri ilə). Izoktanın detonasiya xassələri oktan ədədi şkalasında 100 vahidə bərabər qəbul edilir.
Alınması redaktə
Izooktan oktanın digər izomerləri kimi az miqdarda birbaşa qovulan benzinin tərkibində olur. Sənayedə izooktanı diizobutileni katalizator (məc., mis-xrom) üzərində hidrogenləşdirməklə və ya izobutan-izobutileni qatı sulfat turşusu, AlCl3, BF3 və s. katalizatorlar iştirakında alkilləşdirməklə alırlar. İzooktanın keyfiyyətinə tələblər ГОСТ 12433-83 "Etalon izooktan" və ГОСТ 4095-75 "Texniki izoktan. Texniki şərtlər"-də verilir.
Tətbiqi redaktə
Izooktan benzin istehsalında əlavə kimi benzinin antidetonasiya xassələrini[1] yaxşılaşdırmaq üçün, həmçinin həlledici kimi tətbiq olunur.
Mənbə redaktə
- Werner Dabelstein et al. Automotive Fuels // Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry 2007, Wiley-VCH, Weinheim. DOI:10.1002/14356007.a16_719.pub. 2