Gürcüstan aysorları

Gürcüstan aysorları — 2014-cü il əhalinin siyahıya alınmasına görə Gürcüstanda 2377 nəfər aysor yaşayır (1989-cu ildə - 6206 nəfər)[1].

Gürcüstan torpağına ayaq basmış ilk aysorlar Müqəddəs Yəhya Zedaznlı və 6-cı əsrdə Suriyadan gəlmiş 12 şagirdi hesab olunur. Onlar Gürcüstan monastırlığının qurucuları olmuş, gürcü mədəniyyətində və mənəviyyatında görkəmli rol oynamışlar.

XVIII əsrin ikinci yarısında Kartli-Kaxeti çarı II İraklinin rəhbərliyi altında, Gürcüstanı öz protektoratlığına çevirən Rusiya İmperiyasının dəstəyi ilə çox sayda xristian, o cümlədən aysor Osmanlı İmperiyasından Gürcüstana köçürr.

İran və Türkiyədən əmək miqrasiyası şəklində yeni köçürmə dalğası, 1828-ci ildə Türkmənçay müqaviləsinə əsasən Gürcüstanın Rusiya İmperiyasına birləşdirilməsindən sonra başlayır.

Nəhayət aysorların Önqafqaza ən böyük köçü 1915-1917-ci illərdə, Osmanlı İmperatorluğunun şərqində yaşayan aysorların çoxunun köç etmək məcburiyyətində qaldığı dövrdə baş verir. Bu gün Gürcüstanda olan aysorların əksəriyyəti elə həmin köçkünlərin nəsilləridir.

Yayılması

redaktə

Gürcüstan aysorları əsasən şəhərlərdə yaşayırlar - Tiflis, Qardabani, Rustavi, Kutaisi, Batumi, Zuqdidi. Gündəlik həyatda yeni arami, gürcürus dillərində danışırlar. Qardabani şəhərində yaşayan aysorların bir hissəsi yeni arami dilinin Şimaliboxtan ləhcəsində danışır.

Ölkədəki yeganə aysor kəndi, Tiflisdən 25 km məsafədə, Mtsxet bələdiyyəsindəki Cveli-Kandadır. Kəndin 1106 sakinindən əhalinin təxminən 60% -ni aysorlar təşkil edir. Onlar İrandan köç edənlərin nəsilləridir.

Gürcüstandakı aysorların çoxu Gürcüstan Pravoslav Kilsəsinin, qalanlaarı isə Xaldey Katolik Kilsəsinin ardıcıllarıdır.

2009-cu ildə Tiflisdə Şərq Kilsəsinin ilk patriarxı və Rusiyada Simeon Persidski kimi tanınan Müqəddəs Mar Şimmun Bar Sabbaenin Aysor-Xaldey Katolik Kilsəsi açılır[2]. Məbədin abbatı Benyamin Bit-Yadqardır. Kilsədə bazar günü məktəbi və bir mədəniyyət və dini mərkəz vardır. 2010-cu ilin iyul ayında Bütün Gürcüstanın Katolikos-Patriarxı II İlyanın xeyir-duası ilə kənddə On üç Suriyalı Atanın şərəfinə Gürcü Pravoslav Kilsəsinin bir monastırı açılır. İlahi xidmərlər Serafim Bit-Xaribi tərəfindən gürcü və aysor dillərində yerinə yetirilir.

İstinadlar

redaktə
  1. "1989-cu il siyahıyaalmasına görə GSSR-nin milli tərkibi". 2019-11-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-13.
  2. "Священномученик Симеон, епископ Персидский / Патриархия.ru" (rus). Патриархия.ru. 2018-01-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-01-29.

Mənbə

redaktə