Heb-Sed
Heb-Sed və ya Sed Bayramı ("quyruq bayramı") Qədim Misirdə ən qədim və qədim dövrlərə aid hökümdarın şərəfinə təşkil olunan bir mərasimdir. Bu mərasim Ptolomey dövrünə qədər hökumdarların həyatında onların təqdimatı üçün mühüm hadisə sayılırdı.
| Misir heroqliflərində Heb-Sed | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Qədim padşahlıq |
| |||||
| Unikodu | ḥb-Sd / ḥb-jrj-Sd | |||||
| Transkripsiyası | Heb-Sed / Heb-iri-Sed | |||||
| Mənası | Sed bayramı | |||||
| və ya |
| |||||
 Sed bayramında Snofrunun iştirak səhnəsi | ||||||
Bayram xüsusən fironun hökumranlığının otuzuncu ilindən başlayaraq üç ildən bir keçirilərmiş. Bu qədim mərasim hələ firon Den və Coserin zamanında qeyd olunmuşdur. Təkcə hökumdar Xatşeptsut Heb-Sed mərasimini vaxtından əvvəl, Hökumranlığının XVI ilindən başlayaraq qeyd etmişdir. Bu mərasimdə məqsəd hökumdar səltənətinin nəyə qadir olmasını göstərmək olmuşdur.
Mərasimin ilkin yaranma səbəbi tam izah edilməmişdir. Bəzi misirşünaslar qeyd edirlər ki, mərasimin qayəsi yaşlaşmış və qocalmış hökumdarın hakimiyyət dövrünün yubiley kimi qeyd etməklə yanaşı onun öldürülərək cavan hökumdarla əvəz etdirilməsi olmuşdur. Afrika xalqları arasında hökumdarın bu şəkildə öldürülməsi müasir dövrlərə qədər gəlib çatmışdır. Bayramın əsas elementi heyvan quyruğu olmuş sonrakı dövrlərdə onu ced əvəz etmişdir.
Bəzən bu mərasim dünyasını dəyişmiş hökumdarın məzar üstü məbədində təşkil edilərmiş. Bunu Coser ehram kompleksində mövcud olan Heb-Sed meydançası bir daha təsdiqləyir.
Mənbələr redaktə
- Cyril Aldred: Echnaton, S. 37, Gustav Lübbe Verlag Bergisch Gladbach, ISBN 3-88199-336-3
- Jürgen von Beckerath: Gedanken zu den Daten der Sed-Feste, in: Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts, Abteilung Kairo Bd. 47, Mainz 1991, S. 29-33
- Hans Bonnet: Dreißigjahrfest, in: Lexikon der ägyptischen Religionsgeschichte, Hamburg 2000 ISBN 3-937872-08-6 S. 158-160.
- Jean Daniel Degreef: The Heb Set Festival Sequence and pBrooklyn 47.218.50, in: Göttinger Miscellen, Nr. 223, 2009 ISSN 0344-385-X S. 27-34
- Jocelyn Gohary: Akhenaten's Sed Festival at Karnak, London 1992
- Sedfest, in: Wolfgang Helck (Hrsg): Lexikon der Ägyptologie, Spalte 782 ff. (Band V) Harrassowitz, Wiesbaden ISBN 3-447-02489-5
- Erik Hornung, Elisabeth Staehelin: Studien zum Sedfest, Aegyptiaca Helvetica 1, Basel 1974
- Erik Hornung, Elisabeth Staehelin: Neue Studien zum Sedfest, Aegyptiaca Helvetica 20, Basel 2006
- Eric Uphill: The Egyptian Sed-Festival Rites, in: Journal of Near Eastern Studies, Nr. 24 1965, S. 365-383