Ksilit
Ksilit(CH2OH(CHOH)3CH2OH)-rəngsiz hidroskopik kristal, çoxatomlu spirtlərin nümayəndəsidir.
| Ksilit | |
|---|---|
| Ümumi | |
| Sistematik adı | Ksilit |
| Kimyəvi formulu | CH2OH-HCOH-HOCH-HOCH-CH2OH, CH2OH(CHOH)3CH2OH |
| Molyar kütlə | 152,15 q/mol |
| Termik xüsusiyyətlər | |
| Ərimə nöqtəsi | 61-61,5 °S |
| Qaynama nöqtəsi | 215-217 °S |
Fiziki xassələri
redaktəOptiki aktiv deyil; suda, metil və etil spirtlərində, qlikollarda, piridində, sirkə turşusunda həll olur; efirlərdə, dioksanda, karbohidrogenlərdə, alkilhalogenidlərdə, butil və propil spirtlərində həll olmur.
Kimyəvi xassələri
redaktəKimyəvi xassələrinə görə Ksilit çoxatomlu spirtlərin tipik nümayəndəsidir.
Alınması
redaktəKsilit sənayedə ksilozaları reduksiya etməklə alırlar. Bu məqsədlə xammal kimi kənd təsərrüfatının pentoza tərkibli tullantılarından və ağacdan istifadə olunur. Ksiliti təyin etmək üçün, adətən, xromotoqrafiyadan, eləcə də onun mis və vanadium-xinolin kompleksləri əmələ gətirmək xassəsinə əsaslanan üsullardan istifadə olunur.
Tətbiqi
redaktəKsilit və onun 1,4-anhidridi (klisitan) sellofan istehsalında plastifikator və rütubət stabilizatoru kimi, kağız və ətriyyat sənayesində istifadə olunur. Ksilit ksiftal alkid qatranının, səthi-aktiv maddələrin, lakların, yapışdırıcıların alınmasında komponentdir. Ksilit şirin dada malikdir (saxarozadan iki dəfə şirindir), ödqovucudur; insan orqanizmi ilə mənimsənilmir. Şəkərli və piylənmədən əziyyət çəkən xəstələr üçün qənnadı məmulatların hazırlanmasında saxarozanın əvəzinə istifadə olunur.
Mənbə
redaktə- Аникеева А.Н., Зарубинский Г.М., Данилов С.Н., "Успехи химии", 1976, т. 45, № 1, с. 106–137.