Murovdağ

Murovdağ
Murovdağ
Ümumi məlumatlar
Dağ sistemi	Kiçik Qafqaz
Dağ silsiləsi	Murovdağ
Mütləq hündürlüyü	3724
Hündür zirvəsi	Gamışdağ
Yerləşməsi
	40°18′35″ şm. e. 46°14′04″ ş. u.
Ölkə	Azərbaycan
Rayonlar	Kəlbəcər ; Göygöl ; Ağdərə ;
	Murovdağ
	Murovdağ
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Murov — Azərbaycan Respublikası ərazisində 10 km enində və 70 km uzunluğunda ərazini əhatə edən dağ silsiləsi.

Təsviri redaktə

Murovdağ Kiçik Qafqaz dağlarının,Azərbaycanın qərbində,Ermənistanla sərhəddən başlayaraq təxminən 40-cı paralel boyunca uzanan,Qarabağı şimaldan əhatələyən dağ silsiləsidir.

Murovdağ silsiləsi vəya Mrav silsiləsi Hinaldağ zirvəsindən Gamış dağına qədər şimala uzanır. Şimal-şərq yamacında Göygöl də daxil olmaqla bir sıra göllər yerləşir.Murovdağdan cənubda Qarabağ vulkanik yaylası uzanır.Murovdağa qədər cənub-şərqdə küknar və ladin meşələri yayılmışdır. Murov dağlarının yay otlaqlarından ənənəvi olaraq azərbaycanlı və erməni çobanları istifadə edirdilər.

^[2] Qarabağ müharibəsinin gedişində silsilə Ermənistan və Azərbaycan arasında cəbhə rolunu oynamış və bu gün də oynayır. Silsilənin uzunluğu təqribən 70 kilometrdir. (43 mil)Əsasən böyük hissəsi 3000 metrdən yüksəkdir və buna uyğun olaraq”hündür” dağ sayılır. Silsilənin maksimal hündürlüyü 3,724 metr(12,218 fut) olan Gamışdağ zirvəsidir.

Murov dağı orta-cavan yaşlı dağdır,parçalanmış,qırışıq-faylı quruluşa malikdir və qalxma mərhələsində olduğu üçün hündürləşməyə davam edir.

Silsilə ilə səhv salınan Murov zirvəsi də eyni adlı silsilənin şimal, şərq hissəsində, Kəlbəcər və Goranboy rayonlarının arasında və ya yenidən formalaşdırılmış Ağdərə rayonunun ərazisində yerləşir, hündürlüyü 3341(bəzi mənbələrdə 3360) metrdir.

Tarixi redaktə

Birinci Qarabağ müharibəsində burada Kəlbəcər əməliyyatı aparılmışdır. Sonra dağ silsiləsi Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasını Azərbaycandan ayıran təmas xəttinin şimal hissəsini təşkil edirdi. Onun cənub yamacları Dağlıq Qarabağın Martakert rayonundan keçirdi. 27 sentyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin uğurlu əməliyyatı və Murovdağ döyüşləri nəticəsində Murov dağı silsiləsindəki Murov zirvəsi işğaldan azad edilmişdir.^[3]

Geoloji quruluşu və Landşaftı redaktə

Mezozoy erası çöküntüləri (Yura və Təbaşir) geniş yayılmışdır.

Landşaft olaraq yüksək dağlığın qayalıq-buzlaqlı subnival və nival,yüksək dağlığın alp çəmənlikləri və orta və qismən yüksək dağlığın meşə landşaftlarına sahibdir.

İqlimi və Havası redaktə

Murov dağı,iqlim tiplərinin coğrafi bölgüsünə əsasən qismən qışı quraq keçən mülayim isti iqlim, böyük hissəsi isə qışı quraq keçən soyuq iqlim və dağ-tundra iqlim tiplərinin təsiri altındadır.

Bu dağ silsiləsində havanın orta illik temperaturu hündürlükdən asılı olaraq 0°-8° dərəcə arasında dəyişir.Murov zirvəsində də 7°-i keçmir.İl ərzində yalnız may ayından sentyabr ayına qədər olan dövrdə temperatur 0°-in üzərində ola bilir,bu da əsasən gündüz vaxtı müşahidə olunur.Qış aylarında temperatur mənfi 30° dərəcəyə qədər enə bilsədə,yayda müsbət 16°-dan yüksək olmur.

Yağıntılar il boyu olsada daha çox isti aylarda və əsasən qar, yağış formasında düşür.Yağıntıların orta illik miqdarı 400-1000 mm arasında dəyişir.

Bitki örtüyü və heyvanat aləmi redaktə

Dağ silsiləsi boyunca torflu,çimli dağ çəmən,qonur dağ-meşə torpaqları yayılmışdır. Uyğun olaraq ən yüksək hissələrindəki buzlaq,daşlıq-qayalıq sahələrdən başqa,bitki örtüyü olaraq subalp,alp çəmənlikləri, dağ meşələri (daha çox palıd,vələs, fıstıq,küknar) mövcuddur.

Bu dağlarda gəzinti zamanı müşahidə aparsanız keçi, qonur ayı,vaşaq, meşə dələsi,sincab,oxlu kirpi,qırqovul və s. kimi heyvanlara rast gələ bilərsiniz.