Neodim

60

prazeodim ← neodim → prometium

-
↑
Nd
↓
U

dövri cədvəl

Ümumi

Ad, İşarə, Nömrə

neodim, Nd, 60

Qrup, Dövr, Blok

, 6, f

Xarici görünüşü

Atom kütləsi

144.242 q/mol

Elektron formulu

[Xe] 4f⁴ 6s²

Fiziki xassələr

Halı

Sıxlığı

(0 °C, 101.325 kPa)
q/L

Ərimə temperaturu

1024 °C
(1297 K, 1875 °F)

Qaynama temperaturu

3074 °C
(3347 K, 5565 °F)

Elektromənfiliyi

Oksidləşmə dərəcəsi

Spektr =

İonlaşma enerjisi

kCmol^-1

Neodim (Nd) – nadir metallardandır, lantanoidlərə aid edilir. D.İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 60-cı element. Neodim - elementlərin dövri sisteminin III qrupundadır. Təbiətdə 5 stabil (kütlə ədədləri 142,143,145,146,148) və 2 radioaktiv (kütlə ədədləri 144,150 olan) izotopu tapılmışdır. Yer qabığında neodimin miqdarı 2,5.10-3 %, dəniz suyunda – 9,2.10-6 mq/l təşkil edir. Monosit və loparit minerallarının kristal qəfəsinə izomorf qarışıq kimi daxildir.

Tarixi redaktə

Avstriya kimyaçısı Karl Auer fon Velsbax tərəfindən 1885-ci ildə oksid neodim şəklində kəşf edilmişdir.

Alınması redaktə

Başqa lantanoidlər kimi neodimdə əridilmiş xloridin NdCl₃ elektrolizindən alınır.Saf neodim almaq üçün metalotermik üsuldan istifadə edilir.

Fiziki xassələri redaktə

Neodim gümüşü-sarımtıl rəngli metaldır, paramaqnit xassəlidir. Oksidləşmə dərəcələri +3, +4, nadir hallarda +2 olur.

Kimyəvi xassələri redaktə

Neodim birləşmələrdə üçvalentlidir. Qızdırıldıqda hidrogen, karbon, azot, fosforla və halogenlərlə reaksiyaya girir:

2 Nd + N₂ → 2 NdN
2Nd + 3 Y₂ → 2 NdY₃

Adi temperaturda xlorid, nitrat, sulfat turşuları ilə reaksiyaya daxil olur. Alınan duzlar suda həll olur. 180-200⁰C-dən yuxarı temperaturda havada dərhal oksidləşir. Qaynar su ilə reaksiyaya daxil olur. Hidroksidi Nd(OH)₃ əsası xassəlidir, qələvilərdə həll olmur. Nd ³⁺ kationu qırmızı bənövşəyi rənqdədir.

Tətbiqi redaktə

Neodim, maqnezium və alüminium ərintiləri texnikanın müxtəlif sahələrində işlədilir. Rəngli şüşələrin hazırlanmasında (bənövşəyi neodim şüşəsi), maqnit oyuncağlarının alınmasında istifadə olunur.

Mənbə redaktə

Химический энциклопедически словарь. М., « Советская энциклопедия», 1983 год, с. 372.
Волков А.И, Жарский И.М. Большой химический справочник.М., 2005 год, с.184