Vikipediya

Olqa Kobılyanskaya

Olqa Yulianovna Kobılyanska (ukr. О́льга Юліа́нівна Кобиля́нська; 27 noyabr 1863[1], Qura-Qumora[d], Avstriya-Macarıstan[4][3][…] – 21 mart 1942[2][3][…], Çernovtsı, Rumıniya Krallığı[d][3][5][…]) — Ukrayna modernist yazıçısı və erkən Bukovina feministi. O, Ukrayna qadınlarının və XX əsrin əvvəllərindəki Bukovina kəndinin problemlərindən bəhs edən roman və hekayələrin, gündəlik və məktubların müəllifi olmuşdur. Kobılyanska Ukrayna ədəbiyyatında erkən modernizmin ən mühüm simalarından biri kimi tanınır.[6]

Olqa Kobılyanskaya
ukr. Ольга Марія Кобилянська
Doğum tarixi 27 noyabr 1863(1863-11-27)[1]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 21 mart 1942(1942-03-21)[2][3][…] (78 yaşında)
Vəfat yeri
Fəaliyyəti yazıçı, qadın hüquqları fəalı[d], publisist, tərcüməçi
Əsərlərinin dili ukrayn dili
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Cəmi 4 sinif formal təhsil alan Kobılyanska qadınların qeyri-bərabər mövqeyini, "ailə köləliyi və sosial köləliyi" diqqətlə hiss etmişdir. O, 1894-cü ildə "Qadın hərəkatı ideyası haqqında bir şey" əsərində "Bukovinada Rus Qadınları Cəmiyyəti"nin mənşəyinə toxunmuşdur. Kobılyanska 1902-ci ildə Çernovtsıda "Ukraynalı Qızlar Dərnəyi"ni təşkilatçılarından biri olmuş və ona rəhbərlik etmişdir.[7]

Həyatı redaktə

 
Olqa Kobılyanska (solda) və Lesya Ukrainka. 1901-ci il.

Olqa Kobılyanskaya 27 noyabr 1863-cü ildə Cənubi Bukovinanın Qura-Qumora şəhərində (indiki Rumıniya) mahal məhkəməsi katibi ailəsində, yeddi uşaqdan dördüncüsü olaraq anadan olmuşdur. Atası Yulian Kobılyanski Qalisiyada anadan olmuşdur,[8] anası Mariya Verner isə alman ailəsindən idi. Onun qohumu məşhur alman romantik şairi Zaxariya Verner olmuşdur. Əslən alman olan Mariya Verner ərinə məhəbbətlə ukrayn dilini öyrənmiş, yunan katolik inancını qəbul etmişdir.[9]

Şəhərdə məktəb olmadığına görə Kobılyanskanın atası uşaqlarının gələcəyini düşünərək 1869-cu ildə Suçavaya köçmüşdür. Onlar üç il orada yaşamışdılar. Kobılyanskanın Suçavada qalan qardaşları alman gimnaziyasına getməyə başlamışdılar. Kobılyanska Suçavada yerli keşiş və yazıçı Nikolay Ustiyanoviç ilə tanış olmuş və onlar arasında ömrünlərinin sonuna qədər davam edən dostluq münasibətləri yaranmışdır. 1875-ci ilə qədər ailə Kımpulunq şəhərinə köçmüşdür. Kobılyanska orada ibtidai məktəbin dörd sinfini bitirmişdir. Bütün dərsləralman dilində keçirilmişdir. Kobılyanska on dörd yaşında alman dilində gündəlik yazmaqla yanaşı, şeir yazmağa başlamışdır. Kobılyanska on səkkiz yaşında rəssam Qalisiyadakı qadın hərəkatının yaradıcılarından biri, sonradan Kobılyanskanın əsərlərinin ilk illüstratoru olmuş Avqusta Koxanovskaya, Avstriya-Macarıstanda ilk qadın həkim olmuş Sofiya Okunevskaya və yazıçı Nataliya Kobrinska ilə tanış olmuşdur. Bundan başqa, Kobılyanska Nataliyanın qardaşı Yevgeniyə aşiq olmuşdur. Onlarla ünsiyyət Kobılyanskanın dünyagörüşünün formalaşmasına kömək etmişdir.[9]

1886-cı ildə Olqa Kobılyanskayanın alman dilində "O, evləndi" hekayəsi nəşr olunmuşdur. Bu, sonradan "Kişi" adlı hekayənin əsasına çevrilmişdir. Kobılyanskaya 1891-ci ildən Çernovtsıda yaşamışdır. O, 1903-cü ildə soyuqdəymənin ağırlaşması səbəbindən iflic olmuş və əsərlərini xəstəxana çarpayısından yazmalı olmuşdur. 1940-cı ildə Kobılyanskaya Şimali Bukovinanın Sovet Ukraynası ilə birləşməsini alqışlamış və SSRİ Yazıçılar Birliyinə qəbul edilmişdir.[10] Yazıçı Kımpulunq, Dımka, Boleqovda yaşayanda yeddi ildən çox gündəlik tutmuşdu.[11]

İkinci Dünya müharibəsi illərində ağır xəstəlik keçirlən Kobılyanskaya Çernivtsını tərk edə bilməmişdir. Sovet mənbələrinə görə, Çernivtsıda qurulan Rumıniya hakimiyyəti onu hərbi məhkəməyə vermək niyyətində olmuşdur. Hər halda, Olqa Kobılyanskaya 21 mart 1942-ci ildə vəfat etmişdir.[10]

İrsi redaktə

  • 1944-cü ildə Çernivtsıda Kobılyanskanın Ədəbi-Memorial Muzeyi açılmışdır.
  • 1963-cü ildə Kobılyanskaya həsr olunmuş SSRİ poçt markası buraxılmışdır.
  • 2013-cü ildə Ukraynada Kobılyanskaya həsr olunmuş poçt markası buraxılmışdır.[12]
  • Ukraynanın bir sıra şəhərlərində küçələr, o cümlədən Çernivtsının mərkəzi küçələrindən biri Kobılyanskanın adını daşıyır.
  • Olqa Kobılyanskanın adı Çernivtsı Vilayət Ukrayna Musiqili Dram Teatrına verilmişdir.

Əsərləri redaktə

Ukrayn dilində redaktə

Povest və romanlar
  • Людина (1886)
  • Царівна (1896)
  • Земля (1901)
  • Ніоба (1905)
  • В неділю рано зілля копала (1908)
  • Через кладку (1911)
  • За ситуаціями (1913)
  • Апостол черні (1926)
Romanlar və hekayələr
  • Картинки з життя Буковини (1885) — hekayə.
  • Видиво (1885) — alleqorik eskiz.
  • Голубка і дуб (1886) — alleqorik eskiz.
  • Вона вийшла заміж (1886—1887) — hekayə.
  • Природа (1887) — novella.Arxivləşdirilib 2018-09-11 at the Wayback Machine
  • Жебрачка (1888).
  • У св. Івана (1890) — hekayə.
  • Impromtu phantasie (1894).
  • Valse melancolique (1894).
  • Рожі (1896) — miniatür.
  • Він і вона (1895) — hekayə.
  • Час (1895).
  • Битва (1895).
  • У св. Івана (1895) — hekayə.
  • Банк рустикальний (1895) — hekayə.
  • Аристократка (1896).
  • Некультурна (1897) — novella.
  • Поети (1897) — miniatür.
  • Слово зворушенного серця.
  • Що я любив (1896) — miniatür, hekayə.
  • Покора (1898).
  • Акорди (1898).
  • На полях (1898) — hekayə.
  • Там звізди пробивались (1900) — miniatür.
  • Під голим небом (1900) — нарис.
  • Смутно колишуться сосни (1901) — miniatür.
  • Мої лілеї (1901) — miniatür.
  • Самітно мені на Русі (1902) — miniatür.
  • Осінню (1902).
  • За готар (1903) — hekayə.
  • До світа (1903).
  • В долах (1907) — miniatür.
  • Весняний акорд (1910) — miniatür.
  • Юда (1917). Arxivləşdirilib 2018-09-11 at the Wayback Machine
  • Лист засудженого вояка до своєї жінки (1917).
  • Назустріч долі (1917).
  • Сниться (1917).
  • Василка (1922).
  • Вовчиха (1923) — hekayə.
  • Зійшов з розуму (1923).
  • Але Господь мовчить… (1927).
  • Пресвятая Богородиця, помилуй нас! (1928).
  • Не смійтесь (1933).

Alman dilində redaktə

Olqa Kobılyanskaya yaradıcılığının erkən dövründə bəzi əsərlərini alman dilində yazmışdır.[13]

Povestlər
  • «Hortense, oder Ein Bild aus einem Madchenleben» (1880)
  • «Schicksal oder Wille» (1883)
  • «Ein Lebensbild aus der Bukowina» (1885)
  • «Sie hat geheiratet» (1887)

Ekranlaşdırma redaktə

Yazıçının əsərləri əsasında filmlər çəkilmişdir.

  • «Земля» (1954; rollarda — Amvrosi Buçma, Les Şvaçko),
  • «Вовчиха» (1967),
  • «Меланхолійний вальс» (1990, telefilm; rejissor — Boris Savçenko),
  • «Царівна» (1994, teleserial; rejissor — Sergey Turyaniçya).

Tərcümələr redaktə

İstinadlar redaktə

  1. ↑ 1 2 Olha Julianiwna Kobyljanska // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
  2. ↑ 1 2 Кобылянская Ольга Юлиановна // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  3. ↑ 1 2 3 4 5 6 http://www.artsoflife.ca/documents/OK150anniversary/Kobylianska%20Koffee%20House%20Program.pdf.
  4. ↑ 1 2 http://www.encyclopediaofukraine.com/Literature.asp.
  5. ↑ 1 2 http://ukrweekly.com/archive/pdf3/2008/The_Ukrainian_Weekly_2008-03.pdf.
  6. ↑ «Леся Українка, Ольга Кобилянська і Михайло Коцюбинський — се наш літературний ареопаґ, найвища інстанція» // Микола Євшан, «Тіні забутих предків». Цитата за nəşriyyatм: Критика, літературознавство, есеїстика, с. 473
  7. ↑ Гнатчук О. Arxivlənmiş surət (PDF). Науковий вісник Чернівецького університету. 1999. 100–105. 2018-04-27 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2019-05-24.
  8. ↑ Фроленков В., Хаварівський Б. Кобилянська Ольга Юліанівна… — С. 104.
  9. ↑ 1 2 Валерія Василівна Врублевська. Шарітка з Рунгу: Біографічний роман про Ольгу Кобилянську. Київ: ВЦ «Академія». 2007. səh. 512.
  10. ↑ 1 2 Кобылянская Ольга Юлиановна // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] (3-е изд.). М.: Советская энциклопедия. гл. ред.: А. М. Прохоров. 1969–1978.
  11. ↑ Ольга Кобилянська: відома і незнайома Arxivləşdirilib 2008-03-04 at the Wayback Machine // День. — 2000. — 7 груд.
  12. ↑ "2013 марка Ольга Кобылянская писательница — украинская почта". philatelist.by. 2020-07-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-07-19.
  13. ↑ Павлишин Марко Ольга Кобилянська перед «Землею»: питання ідентичності Arxivləşdirilib 2021-12-20 at the Wayback Machine // На пошану пам'яті Віктора Китастого: збірник наукових праць / Упоряд. В. П. Моренець. — Київ: ВД «КМ Академія», 2004. — С. 95—114.

Əlavə ədəbiyyat redaktə

Bioqrafik materiallar redaktə

Populyar formada redaktə

Ədəbiyyatşünaslıq redaktə

  • Гоцур Л. В. Ольга Кобилянська в українсько-німецьких взаєминах: дис. канд. філол. наук: 10.01.03 / Л. В. Гоцур; КДПІ імені М. П. Драгоманова. — К., 1992. — 172 с.
  • Горбач А.-Г. Ольга Кобилянська й німецька культура Arxivləşdirilib 2021-11-15 at the Wayback Machine // Наукові Записки УТГІ. — 1967. — ч. XIV(XVII)
  • Гундорова Т. Марлітівський стиль: жіноче читання, масова література і Ольга Кобилянська // Гендерна перспектива. — К.: Факт, 2004. — С. 19—35.
  • Гундорова Т. Неоромантичні тенденції творчості О. Кобилянської // Радянське літературознавство. — 1988. — № 11. — С. 32—42.
  • Гундорова Т. Ольга Кобилянська contra Ніцше, або Народження жінки з духу природи // Гендер і культура. Збірник статей. — К.: Факт, 2001. — С. 34—52.
  • Гундорова Т. Femina melancholica. Стать і культура в гендерній утопії Ольги Кобилянської. — К.: Критика, 2002. — 272 с.
  • Зачарована казка життя Ольги Кобилянської: монографія / Г. Д. Левченко. — Київ: kitab3, 2008. — 224 с. — ISBN 966-8314-56-8.
  • Луців Л. Двоє мрійників: (О. Кобилянська і Є. Якбозен) Arxivləşdirilib 2020-08-13 at the Wayback Machine / д-р Лука Луців. — Тернопіль; Львів: З друк. А. Салєвича, 1930. — 34 с.
  • Нагор­а С. Музичні і звукові моменти в творах Ольги Кобилянської Arxivləşdirilib 2018-09-11 at the Wayback Machine / С. Нагорна. — Львів: Друк. «Графія», 1938. — 44 с.
  • Павлишин М. Ольга Кобилянська: прочитання Arxivləşdirilib 2016-09-16 at the Wayback Machine. — Х.: Акта. — 360 с.
  • Ушкалов Л. Урок 41 «Ось ти, і жий!» Вступ до філософії українського фемінізму // Що таке українська література: есеї. — Львів: ВСЛ, 2015. — С. 306—313.

Ensiklopediyalarda redaktə

  • Кобилянська Ольга Юліанівна // Українська музична енциклопедія. У 2 т. Т. 2. [Е – К] / гол. редкол. Г. Скрипник. — Київ : nəşriyyat Інституту мистецтвознавства, фольклористики та етнології НАН України, 2008. — С. 444-445.
  • Фроленков В., Хаварівський Б. Кобилянська Ольга Юліанівна // Тернопільський енциклопедичний словник : у 4 т. / редкол.: Г. Яворський та ін. — Тернопіль : Видавничо-поліграфічний комбінат «Збруч», 2005. — Т. 2 : К — О. — С. 104. — ISBN 966-528-199-2.
  • Шепель Л. Ф. Кобилянська Ольга Юліанівна Arxivləşdirilib 2016-08-17 at the Wayback Machine // Енциклопедія історії України : у 10 т. / редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. ; Інститут історії України НАН України. — К. : Наукова думка, 2007. — Т. 4 : Ка — Ком. — С. 372. — 528 с. : іл. — ISBN 978-966-00-0692-8.

Biblioqrafik göstəricilər redaktə

Muzeylərdə redaktə

Digər redaktə

Xarici keçidlər redaktə

 
Vikianbarda Olqa Kobılyanskaya ilə əlaqəli mediafayllar var.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Olqa_Kobılyanskaya&oldid=7245290"