Palmitin turşusu

Palmitin turşusu (heksadekan turşusu) CH₃(CH₂)₁₄COOH — təbiətdə ən çox yayılmış birəsaslı karbon turşusudur (yağ turşusu). Palmitin turşunun duzlarına və efirlərinə palmitatlar deyilir.

Palmitin turşusu
Ümumi
Ənənəvi adı	Palmitin turşusu
Kimyəvi formulu	C₁₆H₃₂O₂
Molyar kütlə	256,43 q/mol
Fiziki xassələri
Sıxlıq	0,8414 q/sm³
Termik xüsusiyyətlər
Ərimə nöqtəsi	62,9 °S
Qaynama nöqtəsi	351—352 , 105 (0,01 мм рт. ст.) ,167 (1 mm.c.st..) °S
Alışma temperaturu	192 °S
Optik xüsusiyyətlər
Sındırma əmsalı	1,4219
Təsnifatı
CAS-da qeyd. nöm.	57-10-3
PubChem	985
ChEBI	15756
ChemSpider	960

Təbiətdə mövcudluğu

Palmitin turşusu, əksər heyvan və bitki yağlarının qliseridlərinin tərkibinə daxildir, məsələn: pequi toxumu yağı (48.4%), palma yağı (40-50%), süd yağı (22-39%), pequi meyvə pulpa yağı ( 41,2%), qara qəhvə yağı (34,5%), donuz yağı - 30%, baobab yağı (25,4%), ərik ləpəsi yağı (3-7%). Heyvan orqanizmlərində palmitin turşusu asetil-CoA-dan alınan yağ turşularının sintezinin son məhsuludur.

Alınması

Palmitin turşusu alına bilər:

• yağların sabunlaşması və ya parafinlərin oksidləşməsi nəticəsində əldə edilən yağ turşularının qarışığını rektifikasiya və ya fraksiyalı kristalizasiya etməklə
• setil spirtini soda kireçlə 270 ° -ə qədər qızdırdıqda (Dyuma və Stas)

С₁₆H₃₃ОH + О₂ = C₁₅H₃₁COOH + H₂О

• olein (elaid) turşusu kalium hidroksid ilə əridildikdə (Warentrapp)

СН₃(СН₂)₇СН=СН(СН₂)₇СООН + Н₂О + О = C₁₅H₃₁COOH + СН₃COOH (sirkə turşusu)

• 2-oktodekanonun nitrat turşusu ilə oksidləşməsindən (Kraft)

CH₃(CH₂)₁₅-CO-CH₃ + 3О = C₁₅H₃₁COOH + СН₃COOH (sirkə turşusu)

• Paniks reaksiyasından

C₁₅H₃₁J + KCN = KJ + C₁₅H₃₁-CN; C₁₅H₃₁-CN + 2Н₂О = C₁₅H₃₁COOH + NН₃

Tətbiqi

Palmitin turşusu stearin (stearin turşusu ilə qarışıq), yuyucu vasitələr və kosmetika, sürtkü yağları və plastifikatorların istehsalında istifadə olunur.

Mənbə

• Merck Index, 12th Edition, 7128.
• Sigma-Aldrich Co., Palmitic acid. Retrieved on 2014-06-02.
• CID 985 from PubChem
• Palmitic acid at Inchem.org
• "Palmitic acid".
• Seidell, Atherton; Linke, William F. (1952). Solubilities of Inorganic and Organic Compounds. Van Nostrand. Retrieved 2014-06-02.
• n-Hexadecanoic acid in Linstrom, Peter J.; Mallard, William G. (eds.); NIST Chemistry WebBook, NIST Standard Reference Database Number 69, National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg (MD), http://webbook.nist.gov (retrieved 2014-05-11)
• Beare-Rogers, J.; Dieffenbacher, A.; Holm, J.V. (2001). "Lexicon of lipid nutrition (IUPAC Technical Report)". Pure and Applied Chemistry. 73 (4): 685–744. doi:10.1351/pac200173040685. S2CID 84492006.
• Gunstone, F. D., John L. Harwood, and Albert J. Dijkstra. The Lipid Handbook, 3rd ed. Boca Raton: CRC Press, 2007. ISBN 0849396883 | ISBN 978-0849396885
• The most common fatty acid is the monounsaturated oleic acid. See: https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/965#section=Top
• Gianfranca Carta; Elisabetta Murru; Sebastiano Banni; Claudia Manca (8 November 2017). "Palmitic Acid: Physiological Role, Metabolism and Nutritional Implications". Frontiers in Physiology. 8: 902. doi:10.3389/FPHYS.2017.00902. ISSN 1664-042X. PMC 5682332. PMID 29167646. Wikidata Q46799280.
• Frémy, E. (1842). "Memoire sur les produits de la saponification de l'huile de palme". Journal de Pharmacie et de Chimie. XII: 757.
• Anneken, David J.; Both, Sabine; Christoph, Ralf; Fieg, Georg; Steinberner, Udo; Westfechtel, Alfred (2006). "Fatty Acids". Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a10_245.pub2. ISBN 978-3527306732.
• Purwanto, Y.; Munawaroh, Esti (2010). "Etnobotani Jenis-Jenis Pandanaceae Sebagai Bahan Pangan di Indonesia" [Ethnobotany Types of Pandanaceae as Foodstuffs in Indonesia]. Berkala Penelitian Hayati (in Indonesian). 5A: 97–108. doi:10.5072/FK2/Z6P0OQ. ISSN 2337-389X. OCLC 981032990. Archived from the original (PDF) on 29 October 2018. Retrieved 25 October 2018.
• Kingsbury, K. J.; Paul, S.; Crossley, A.; Morgan, D. M. (1961). "The fatty acid composition of human depot fat". Biochemical Journal. 78 (3): 541–550. doi:10.1042/bj0780541. PMC 1205373. PMID 13756126.
• Jensen, RG; Hagerty, MM; McMahon, KE (June 1978). "Lipids of human milk and infant formulas: a review". Am. J. Clin. Nutr. 31 (6): 990–1016. doi:10.1093/ajcn/31.6.990. PMID 352132.
• Fatty acid biosynthesis - Reference pathway
• US Soil Association standard 50.5.3
• Diet, Nutrition and the Prevention of Chronic Diseases, WHO Technical Report Series 916, Report of a Joint WHO/FAO Expert Consultation, World Health Organization, Geneva, 2003, p. 88 (Table 10)