Peyami Safa

Peyami Safa
Peyami Safa
	Peyami Safa
Təxəllüsləri	Sərvər Bədi
Doğum tarixi	2 aprel 1899
Doğum yeri	Fateh, Konstantinopol, Osmanlı imperiyası;
Vəfat tarixi	15 iyun 1961 (62 yaşında)
Vəfat yeri	İstanbul, İstanbul ili, Türkiyə;
Vəfat səbəbi	beyin qansızması[d]
Dəfn yeri	Ədirnəqapı Şəhidliyi;
Atası	İsmayıl Safa
Təhsili	Vəfa liseyi[d];
Fəaliyyəti	jurnalist, tərcüməçi, yazıçı
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Peyami Safa (2 aprel 1899^[1], Fateh – 15 iyun 1961^[2], İstanbul) — əsasən romanları ilə məşhur olan türk yazıçısı. "Sərvər Bədi" təxəllüsü ilə də çıxış etmiş yazıçı jurnalistika sahəsindəki işləri və cəmiyyət həyatına dair fikirləri ilə də tanınır.

Həyatı redaktə

Şair İsmayıl Safanın oğlu kimi anadan olub. Atasının Sivasda sürgündə ölməyinin ardınca, 1901-ci ildə — 2 yaşında yetim qalmış və "Yetimi-Safa" adı ilə xatırlanmışdır. 8 yaşından 17 yaşınacan ağır sümük xəstəliyi keçirmişdir. Həkimlər onun qıçını kəsmək istəmiş, amma Peyami buna icazə verməmişdir. Yazıçının "Doqquzuncu cərrahiyyə palatası" romanını həmin günlərindən bəhs edir. Xəstəlik və müharibə səbəbilə təhsilini davam etdirə bilməmiş və anasına baxmaq üçün Vəfa idadiyyəsindəki təhsilini yarımçıq buraxmışdır. Keteon mətbəəsində işləməyə başlamışdır. Daha sonra Rəhbəri-İttihad məktəbində müəllimlik etmişdir. Dörd il bu məktəbdə işləyən Peyami həm öyrətmiş, həm də fransızca öyrənmişdir. Ömrümün bu mərhələsi haqqında bəzi məqamları "Biz insanlar" əsərində qeyd etmişdir. 1918-ci ildə qardaşı İlhami Safanın istəyi ilə müəllimliyi buraxmış və "XX əsr" adlı axşam qəzetində "Əsrin hekayələri" başlığı altında hekayələr yazmağa başlamışdır. Əvvəl bu hekayələri imzasız yazsa da, daha sonra "Sərvər Bədi" təxəllüsünü istifadə edən Peyami Safa 1921-ci ildə "Son teleqraf", oradan da "Təsviri-əfkar" qəzetinə keçmişdir. Bu qəzetdən də ayrılaraq, "Cümhuriyyət" qəzetində 1940-cı iləcən məqalələr, lətifələr, kiçik hekayələr və romanlarını hissələr halında nəşr etdirmişdir. 1950-ci illərdə "Milliyyət" də daxil olmaqla, müxtəlif jurnal və qəzetlərdə yazan Peyami Saf 1961-ci ildə "Son həvadis" qəzetinə keçmişdir. Həmin il Ərzurumda hərbi xidmət çəkən oğlu Mervenin ölümündən sarsılan Peyami 2–3 ay sonra İstanbulda, bir dostunun evində vəfat etmişdir.

Ədəbi yaradıcılığı redaktə

İlk romanlarında materialist baxışlarını yaysa da, 1931-ci ildə xəstənin vəziyyətindən bəhs edən yarı-avtobioqrafik romanı olan "Doqquzuncu cərrahiyyə palatası" əsəri çap olundu. İkinci Dünya müharibəsindən sonra yazdığı "Madmazel Noraliyanın kreslosu" (1949) romanı ilə mistisizmə yönəldi. Peyami Safa pul qazanmaq məqsədi ilə yazdığı kitablarda ilk dəfə qardaşı İbrahim Safanın istifadə etdiyi və anasının adı olan "Sərvər Bədi" təxəllüsünü istifadə etmiş və bu təxəllüslə bir çox roman yazmışdır. Bunlar arasında ən tanınmışları "Cingöz Rəcai" obrazının baş qəhrəman kimi çıxış etdiyi macəra romanları olmuşdur. Peyami Safa "Həftə", "Mədəniyyət həftəsi" (1936, 21 say) və "Türk düşüncəsi" (1953–1960, 63 say) kimi jurnalları da təsis etmişdir.