Psevdoefedrin

Psevdoefedrin adrenomimetik, vazokonstriktor, bronxodilatator, antikongestif dərmandır. İynəyarpaqlı efedra bitkisinin tumurcuqlarından efedrin ilə birlikdə alınan alkaloid.

Suda və etanolda asanlıqla, xloroformda orta dərəcədə həll olunan, rəngsiz iynəşəkilli kristallar və ya zəif spesifik qoxulu ağ kristal toz.

Farmakoloji xüsusiyyətlərinə görə efedrinə bənzəyir, lakin daha zəiif və az zəhərlidir.^[1]

Ümumi məlumat redaktə

Psevdoefedrin böyüklərdə bronxial astma (yüngül və orta dərəcəli formalar) və astmatik bronxit üçün istifadə olunur. Lakin hazırda daha effektiv təsirli bronxodilatator agonistlər ( orciprenaline, fenoterol, salbutamol və s.), metilksantinlər ( teopek və s.), antikolinerjiklər ( troventol, atrovent və s.) mövcuddur.

Hal-hazırda psevdoefedrin sistemli istifadə üçün müxtəlif birləşmələrin tərkibində istifadə edilir : dekstrometorfan + parasetamol + psevdoefedrin (preparatlar "Grippex", "Gripend", "Daleron Cold 3"), parasetamol + psevdoefedrin xlorfenamin (dərman "AntiFlu"). Ancaq arzuolunmaz təsirlərə görə, xüsusən də yuxusuzluğun tez-tez inkişafı və qan təzyiqinin artması səbəbindən çox geniş istifadə edilmir.^[2]

Psevdoefedrin narkotik vasitə olan psixostimulyator metamfetaminin evdə hazırlanması üçün istifadə edilə bilər və buna görə də bu dərmanı ehtiva edən dərmanların dövriyyəsi məhduddur.^[3]

Farmakoloji təsiri redaktə

Alfa-adrenergik, beta-adrenergik, bronxodilatlayıcı və vazokonstriktor təsir göstərir, mərkəzi sinir sistemini stimullaşdırır, kardiostimullaşdırıcı təsir göstərir və qan təzyiqini artırır.

Tənəffüs yollarının selikli qişasının damarlarının alfa-adrenergik reseptorlarını oyadır və onların sıxılmasına səbəb olur. Toxumaların hiperemiyasını, şişkinliyi və burun tıxanıqlığını azaldır, burun nəfəs yollarını açır.

Daxilə qəbul edildikdən sonra 15-30 dəqiqə ərzində təsir etməyə başlayır, maksimum təsir 30-60 dəqiqədə çatır və təsir müddəti 3-4 saat davam edir. Qismən qaraciyərdə metabolizə olunur. Böyrəklər tərəfindən xaric olunur (55-75 % dəyişməmiş halda).

Tətbiqi redaktə

Göstərişlər

Bronxial astma (yüngül və orta), xroniki obstruktiv ağciyər xəstəliyi, arterial hipotenziya.

Rinit (kəskin, vazomotor, allergik), sinusit (kəskin, yarımkəskin), aerootit, otit (kəskin), o cümlədən evstaki borusunun iltihabı, kəskin eustaxit, kəskin traxeobronxit.^[4] Psevdoefedrini həmçinin analgetiklər, antihistaminlər, öskürək əleyhinə dərmanlar, bəlğəmgətiricilər və antibiotiklərlə kombinasiyalı terapiyada köməkçi vasitə kimi tətbiq edirlər.

Stressli sidik qaçırma (öskürək və ya digər səylər zamanı) və uretral sfinkter zəifliyinin müalicəsində müsbət təsir göstərmişdir.

Əks göstərişlər

Hiperhəssaslıq, arterial hipertenziya, koronar ateroskleroz, serebral ateroskleroz, xroniki ürək çatışmazlığı, tirotoksikoz, yuxusuzluq, hamiləlik, uşaqlar (12 yaşa qədər).

Ehtiyatla

Şəkərli diabet, qlaukomaya meylli, prostat hipertrofiyası.

Hamiləlik və körpələrin ana südü ilə qidalanması zamanı

Hamiləlik dövründə istifadəsi məsləhət deyil (hamilə qadınların üzərində tədqiqatlar aparılmayıb). Heyvanlar üzərində aparılan tədqiqatlar isə dölə teratogen təsir göstərməyib, lakin psevdoefedrin heyvanlarda dölün orta bədən çəkisini və uzunluğunu, sümüklərdə ilik əmələ gəlmə sürətini azaldır.

Yan təsirləri

Tremor, ürək döyüntüsü, zehni həyəcan, yuxusuzluq, sidik tutulma, iştahanın azalması, qusma, tərləmənin artması, allergik reaksiyalar (dəridə səpkilər).