Sirkanvari həlməl
Sirkanvari həlməl (lat. Zygophyllum atriplicoides) — bitkilər aləminin zygophyllales dəstəsinin üzərrikkimilər fəsiləsinin həlməl cinsinə aid bitki növü.
Sirkanvari həlməl | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Elmi təsnifat | ||||||
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Sirkanvari həlməl |
||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||
|
||||||
|
Ümumi yayılması redaktə
Azərbaycan, Оrta Аsiya (Tyan-Şan, Pamir-Alay Kopetdağ), İran və Ermənistanda təbii arealları vardır.
Azərbaycanda yayılması redaktə
Naxçıvan düzənliyində, aşağı dağ qurşağından orta dağ qurşağına qədər olan sahələrdə yayılmışdır.
Statusu redaktə
Аzərbaycanın nadir, relikt bitki növüdür. VU A2c+3c.
Bitdiyi yer redaktə
Naxçıvan MR-nın quru daşlı olan ərazilərində rast gəlinir.
Təbii ehtiyatı redaktə
Azərbaycanda arealı geniş deyildir.
Bioloji xüsusiyyətləri redaktə
Təbiətdə 80-100 sm hündürlüyündə dağınıq budaqlı, qabığı ağımtıl-boz rəngdə olan kolcuqdur. İkievli bitkidir. Yarpaqları cüt lələkvarı, tərs yumurtavarı və ya uzunsov, qaidəyə doğru daralır. Çiçəkləri ikicinsli, bəzən də bircinslidir. İkili çiçəkyanlığının yarpaqları sərbəst, kasayarpaqları isə bünövrədən bitişikdir və meyvələrin üzərində qalır.
Çiçəkləri sarıdır. Ləçəkləri kasayarpağından 1,5 dəfə uzundur. Erkəkcik saplağının bünövrəsində dilcikşəkilli çıxıntılar olur. Çiçək tacı çox vaxt ağ və ya sarı, bəzən mavi, qırmızı və ya bənövşəyi rəngdə olur. Qutucuğu dəyirmi, qanadvarı çıxıntılı, hər yuvada 1-2 toxumu vardır. Toxumu kiçik, dəyirmi, qonur rənglidir, aprel-may aylarında çiçək açır, iyun ayında meyvəsi yetişir.
Çoxalması redaktə
Təbiətdə əsasən generativ yolla çoxalır.
Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbləri redaktə
Başlıca olaraq insan fəaliyyətidir.
Becərilməsi redaktə
Mədəni şəraitdə Nəbatat bağlarında becərilir.
Qəbul edilmiş qoruma tədbirləri redaktə
Azərbaycanın "Qırmızı Kitab"ına daxil edilmişdir.
Zəruri qoruma tədbirləri redaktə
Bitkinin yayıldığı bölgələrdə yasaqlıqların təşkil edilməsi vacibdir.