Vikipediya

Sterlibaş rayonu

Sterlibaş rayonu (başq. Стәрлебаш районы) — Başqırdıstan Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon.

Rayon
Sterlibaş rayonu
Стәрлебаш районы
Bayraq[d] Gerb
Bayraq[d] Gerb

53°23′ şm. e. 55°12′ ş. u.

Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 20 avqust 1930
Sahəsi 1608,75[1] km²
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 17.692 nəf. (1 yanvar 2019)[2]
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu 34739
Poçt indeksi 4531ХХ
Rəsmi sayt
Sterlibaş rayonu xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Rayonun inzibati mərkəzi Sterlibaşev kəndidir.

Coğrafi yerləşməsi redaktə

Başqırdıstanın cənubunda yerləşir. Rayonun ərazisi 1609 km² təşkil edir. İqlimi kontinentaldır. Rütübət çatışmamazlığı ilə seçilir. Ərazisindən Sterlya, Urşak, Tyater və Kundryak çayları axır. Başdan-başa qara torpaqla örtülü olsada şimal-qərbində tünd boz meşə torpaqlarına rast gəlinir. Meşələr ərazisinin 16,9 % əhatə edir. Ərazisində gil, qum və neft yataqları vardır.

Tarix redaktə

Karaquşevski rayonu 20 avqust 1930-cu ildə Başqırd Muxtar Sovet Sosialist Respublikası kantonları ləğv edərək yerində 48 rayon təşkil etməsi ilə təsis edilmişdir. Həmin ilin 4 sentyabrında rayon icraiyyə komitəsi yaradıldı. 6 mart 1931-ci ildə başqa qərarla Karaquşevski rayonu Sterlibaş rayonu adlandırılır və mərkəzi Sterlibaşev kəndinə dəyişdirilir.

Əhali redaktə

Ümumrusiya siyahıya alınmasına Başqırdıstan Respublikası Duvan rayonu ərazisin milli tərkibi: tatarlar — 54,3 %, başqırdlar — 36,2 %, ruslar — 5,9 %, çuvaşlar — 2,3 %, digər millər — 1,3 %[3].

İnzibati-ətazi vahidləri redaktə

15 kənd inzibati vahidliyinə 69 yaşayış məntəqəsi daxildir[4]

İqtisadiyyat redaktə

Ərazisinin 120,7 min ha (rayon ərazisinin 75 %) kənd təsərrüfatına cəlb olunmuşdur. 31,9 min ərazi otlaq sahələridir. Bölgənin təsərrüfatları şəkər çuğunduru və günəbaxan yetişdirilməsi, ət və süd tədarükü, donuz və toyuq yetişdirilməsi üzrə ixtisaslaşmışdır.

Nəqliyyat redaktə

Ərazisindən Sterlitamak — Sterlibaş — Tyater-Araslan, Aksyonov — Sterlibaş — Meleuz regional magistralı keçir.

Sosial sfera redaktə

Rayon ərazisində 46 ümumtəhsil mərkəzi, 19 orta məktəb, musiqi məktəbi, peşə uçilişi, 23 kütləvi kitabxana, 41 klub, mərkəzi və 2 xəstəxana fəaliyyət göstərir. Burada başqırd, tatar və rus dillərində «Sterlibaş bulaqları» adlı qəzetlər buraxılır.

Tanınmış şəxsləri redaktə

  • Yevgeni Porfirieviç Antoşkin (1932) — Sovet mədən sənayesi işçisi, ekskavatorçu, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1971)[5].
  • Rauşaniya Musadirovna Badretdinova (28 sentyabr 1974) — Rusiya rəssamı, Rusiya və Başqırdıstan Respublikası Dizaynerlər İttifaqının üzvü (2002), Beynəlxalq Rəssamlar Birliyinin üzvü, Rusiya və Başqırdıstan Rəssamlar İttifaqının üzvü (2012)[6][7].
  • Mirsalih Mirsalimovich Bekçurin (1819 — 7 mart 1903) — Rus dilçisi, tərcüməçi, publisist, müəllim, folklorşünas[8][9].
  • Qabdulla Səidi (3may 1836 — 1 sentyabr 1914) — Başqırd din xadimi, sufilik izləyicisi, yazıçı və şairdir[10][11].
  • Marat Hafizoviç İşmiyarov (13 sentyabr 1947) — Gazprom neftkim Salava ASC-nin baş direktoru (2002—2005)[12][13].
  • Xəlil Xalyafoviç Rəhimov (2 may 1961) — Başqırdıstan Respublikasının Sənaye, İnvestisiya və İnnovasiya siyasəti nazirinin müavini (2007-2008), Salavat Administrasiyasının rəhbəri (2008-2009), Başqırdıstan Respublikasının Sənaye və İnnovasiya siyasəti nazirinin birinci müavini (2010-ci ildən)[14][15].
  • Məhəmmədşakir Məhəmmədxarisoviç Tukayev (1867 — 1932) — Ufa vilayətindən Rusiya Dövlət Dumasının II və III çağırış deputartı[16][17].
  • QabdelXay Qimadievi FaXreev, (4 sentyabr 1929 — 31 аvqust 1991) — aktyor, BMSSR xalq artisti (1974), RSFSR xalq artisti (1991)[18][19].
  • Safa Xuzyanoviç Həsənov (16 iyun 1916 — 26 sentyabr 1973) — qvardiya kiçik leytenantı, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı (1944)[20][21].
  • Zəki Şəmsəddin (1825 — noyabr 1865) — başqırd şairi, sufilik izləyicisi. Tatar, türk (qədim Osmanlı), ərəb və fars dillərində əsərlər yazırdı[22][23].

Mənbə redaktə

İstinadlar redaktə

  1. ↑ "Республика Башкортостан. Общая площадь земель муниципального образования". 2020-05-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-15.
  2. ↑ Численность населения муниципальных образований Республики Башкортостан. 2019. S. 62.
  3. ↑ "Итоги Всероссийской переписи населения по Республике Башкортостан" (pdf). Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Башкортостан. 2013-03-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-05.
  4. ↑ "Закон Республики Башкортостан «Об изменениях в административно-территориальном устройстве Республики Башкортостан в связи с объединением отдельных сельсоветов и передачей населённых пунктов» (Принят Государственным Собранием — Курултаем Республики Башкортостан 18 ноября 2008 года)". 2014-11-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-15.
  5. ↑ "Соколовско-Сарбайское горно-обогатительное производственное объединение". 2017-09-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-15.
  6. ↑ "Раушания Мусавировна Бадретдинова". 2017-06-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-15.
  7. ↑ "Художник Раушания Мусавировна Бадретдинова". 2017-02-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-15.
  8. ↑ "Бекчурин, Мирсалих Мирсалимович // Уральская историческая энциклопедия". 2017-02-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-15.
  9. ↑ "Юсупова А. Ш. Лексика самоучителей татарского языка для русских 19-го века" (PDF). 2017-10-30 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-15.
  10. ↑ "Ибрагимов Г. Д. Абдулла Саиди: религиозная и просветительская деятельность // Исламская цивилизация в Волго-Уральском регионе: Сборник материалов IV Международного симпозиума / отв. ред. Р. Ф. Талипов.— Уфа: РИЦ БашГУ, 2010. — 466 с. — С.42—47". 2014-07-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-15.
  11. ↑ "Гайнислам Ибрагимов. Религиозная и просветительская деятельность Абдуллы Саиди". 2018-03-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-15.
  12. ↑ "Ишмияров, Марат Хафизович. Химический журнал". 2016-10-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-15.
  13. ↑ "Ишмияров, Марат Хафизович". 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-15.
  14. ↑ "Рахимов Халил Халяфович". 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-15.
  15. ↑ "Рахимов Халил Халяфович, Министерство промышленности и инновационной политики Республики Башкортостан". 2017-02-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-15.
  16. ↑ Члены государственной думы (портреты и биографии) Второй созыв 1907-1912 г. Бойович М. М. Издание т-ва Сытина Москва 1907
  17. ↑ "Представители Народа: Мухамет-Шакир Тукаев". 2017-04-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-15.
  18. ↑ "Фахреев, Габдельхай Гимадиевич". 2017-06-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-15.
  19. ↑ "Фахреев Габдельхай (Хай) Гимадиевич - Башкирская энциклопедия". 2017-02-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-15.
  20. ↑ "Хасанов, Сафа Хузянович. Сайт «Герои страны»". 2017-02-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-15.
  21. ↑ "Республиканский музей Боевой Славы: Хасанов Сафа Хузянович". 2016-03-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-15.
  22. ↑ "Татарская энциклопедия". 2020-03-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-01-01.
  23. ↑ "Досье личности". 2016-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-15.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Sterlibaş_rayonu&oldid=6683806"