Türkmən sirkəni

Türkmən sirkəni (lat. Atriplex leucoclada) — bitkilər aləminin qərənfilçiçəklilər dəstəsinin pəncərkimilər fəsiləsinin sirkən cinsinə aid bitki növü.

Türkmən sirkəni
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superasterids Dəstə: Qərənfilçiçəklilər Fəsilə: Pəncərkimilər Yarımfəsilə: Tərəçiçəkkimilər Triba: Atripliceae Cins: Sirkən Növ: Türkmən sirkəni
Beynəlxalq elmi adı
Atriplex leucoclada Boiss., 1853
Şəklin VikiAnbarda axtarışı ITIS   822819 NCBI   880668 EOL   2904128

Təbii yayılması

Kiçik və Orta Asiya, İran, Rusiya və Qafqazda yayılmışdır.

Botaniki təsviri

20-75 sm hündürlüyündə, qollu-budaqlı, şaxələnmiş, ağımtıl budaqları olan çoxillik yarımkoldur. Yarpaqları kiçik, uzunsov-yumurtavari, təxminən oturaq, küt, oyuq-dişli, hər iki tərəfdən möhkəm, ağımtıl və ya gümüşü-unludur. Çiçəkləri qoltuqlarda sünbülvari çiçək qruplarında yerləşir. Dişi çiçəklərin çiçəkyanlığı yoxdur, erkəkcikləri beş üzvlüdür. İyul-avqust aylarında çiçəkləyir. Sentyabr-oktyabr aylarında meyvə verir.

Ekologiyası

Gilli, adətən şorlaşmış torpaqlarda bitir. Yarımsəhra qruplaşmalarının tərkibində, bəzi yerlərdə isə cəngəlliklər şəklində təsadüf edilir.

Azərbaycanda yayılması

Kür-Araz ovalığında, Naxçıvan düzənliyində, dağətəyi və aran yerlərdə bitir.

İstifadəsi

Gövdələri, yarpaqları, çiçəkləri və toxumları müxtəlif xəstəliklərin müalicəsində istifadə edilir. Meyvələrində fenolkarbon turşuları, toxumlarında saponinlər, flavonoidlər, betanin, feril turşusu, göy boyaq vardır. Yarpaqları və çiçəklərindən qidada, salatların, pürenin, şorabaların hazırlanmasında istifadə edilir.