Terek xəbərləri (qəzet)
Terek xəbərləri (rus. Терскія въдомости) — 1868-ci ildən Vladiqafqaz şəhərində nəşr olunan rus dilində qəzet. 1918-ci ilə qədər nəşr, o vaxtkı Terek vilayəti hakimiyyət orqanlarının rəsmi mətbuat orqanı olmuşdur. Qəzetdə vilayətin bütün müvafiq əmr və məlumatları dərc edilirdi. İnqilabdan əvvəlki qəzet nömrələri Şimali Qafqaz tarixinin öyrənilməsi üçün ən dəyərli mənbələrdən biridir. Nəşr postsovet dövründə 2010-cu ildə yenidən canlanmışdır.
| Terek xəbərləri | |
|---|---|
| rus. Терскія въдомости | |
 | |
| "Terek xəbərləri" qəzetinin birinci səhifəsi (2017-ci il, No 2) | |
| Format | A 4 |
| Sahibi | K.U.Tautiyev, A.P. Donçenko (2010) |
| Nəşriyyat | "Terek xəbərləri" Media qrupu |
| Baş redaktor | Adil-Gəray Keşev (XIX əsrdə), A.P.Donçenko (2010), K.U.Tautiyev (2015), M.B. Qabuyev (2018), F.B.Kaytukova (2019) |
| Yaranma tarixi | 1 yanvar 1868 |
| Dil | Rus |
| Səhifə | 8-32 |
| Baş ofis | Vladiqafqaz |
| Şəhər | Vladiqafqaz |
| Ölkə |
 Rusiya |
| Tiraj | 1000-5000 |
| ISSN | 2223-0424 |
| terskievedomosti.ru | |
Tarixi redaktə
1918-ci ilə qədər nəşr, o vaxtkı Terek vilayəti hakimiyyət orqanlarının rəsmi mətbuat orqanı idi. Bu səbəbdən qəzetdə vilayətin bütün müvafiq əmr və məlumatları dərc edilirdi.
"Terek xəbərləri" qəzetinin ilk baş redaktoru Keçevin Adıge kəndindən olan Adil-Gəray Keşev olmuşdur. Adil-Gəray 1858-ci ildə Stavropol Kişi Gimnaziyasını fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. Daha sonra o, Sankt-Peterburq Universitetinin Şərq fakültəsində təhsil almışdır. Adil-Gəray 1860–1861-ci illər də tələbə hərəkatında iştirak etmişdir.
Adil-Gəray Keşev 1867-ci ildə Vladiqafqazdakı Terek Vilayətinin mülki idarəsinə təyin edildi. Burada o, tezliklə "Terek xəbərləri" qəzetinin baş redaktoru təyin olundu. A-G. Keşev yerli ziyalıları qəzetin işində iştirak etməyə cəlb etməyi bacardı. O, Osetiya ədəbi dilinin banisi K. Xetaqurov, Kabardiya maarifçisi K. Atajukin, Osetin etnoqrafı İ. Txostov, İnquş xalqının etnoqrafiyası və tarixi üzrə mütəxəssis Ç. Axriyev, maarifçi A.-G. Dolgiyev, osetin yazıçısı B. Qatiev, Kabardalı ictimai xadim D. Kadzokov, rus maarifçiləri A. Pryanişnikov, N. Semyonov, G. A. Vertepov, B. L. Shirinkin, A. Kostaş, Vodarski və başqaları qəzetlə əməkdaşlıq etməyə başladılar. "Terek xəbərləri"nin müəllifləri dağlıların təhsilini və maariflənməsini Şimali Qafqaz xalqlarını tərəqqi və mədəniyyət yoluna çıxara biləcək zəruri və qaçılmaz bir amil hesab edirdilər.[1].
"Terek xəbərləri" qəzetinin həddindən artıq mürtəce siyasət yürütdüyü bir dövr var idi və şair Kosta Xetaqurov buna görə qəzetə "Eybəcər Xəbərləri" ləqəbini vermişdi.[1]
1899–1918-ci illərdə qəzetin redaksiyası Sergievskaya küçəsindəki binada yerləşirdi.
2015-ci ildə bu binanın üzərinə "Terek Xəbərləri" qəzetinə həsr olunmuş xatirə lövhəsi vurulmuşdur.[2]
"Terek Xəbərləri" qəzeti 1918-ci ildə, Oktyabr inqilabından sonra bağlandı.
Qeyd edək ki, inqilabdan əvvəlki qəzet nömrələri Şimali Qafqaz tarixinin öyrənilməsi üçün ən dəyərli mənbələrdən biri hesab olunur. Tarixçilər Çar Rusiyası dövrünün ictimai-siyasi və mədəni tarixini öyrənmək üçün tez-tez onun nömrələrindən istifadə etmək üçün müraciət edirlər.
Qəzetin bərpası redaktə
2010-cu ildə qəzet, Şimali Qafqaz Federal Dairəsinin (NCFD) bur hissəsi olan Vladiqafqazda eyni adla yenidən nəşrə başladı. Redaksiya heyəti və naşir "Terek Xəbərləri" Media Group MMC-dir. Qəzetin hazırkı fəaliyyəti Şimali Qafqaz Federal Dairəsinin həyatını, ona daxil olan xalqların tarixini və mədəniyyətini, bölgənin iqtisadi potensialını, Şimali Qafqaz Federal Dairəsində vahid informasiya məkanının yaradılmasını obyektiv şəkildə işıqlandırmağa yönəlmişdir. Qəzetin nəzdində bədii və ensiklopedik ədəbiyyat, yerli tarix, jurnalistikaya dair kitablar nəşr edən eyni adlı nəşriyyat fəaliyyət göstərir.
Bu gün inqilabdan əvvəlki qəzet faylları Şimali Qafqaz tarixinin öyrənilməsi üçün ən dəyərli mənbələrdən biridir.
İstinadlar redaktə
- ↑ 1 2 Дахкильгов Ш. Э. Адиль-Гирей Долгиев: борец, мыслитель, поборник просвещения Arxivləşdirilib 2014-08-11 at the Wayback Machine / Слово о родном крае: Записки краеведа. — Грозный: Чечено-Ингушское издательство, 1989. — 152 с. — С. 117–131.
- ↑ "Во Владикавказе открыли памятную доску газете «Терские ведомости»". 2021-10-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-13.