Çaqan gölü
Çaqan gölü (və ya Bakapan)[1] (qaz. Шаған) — Qazaxıstan ərazisində yerləşən göl. Göl insan fəaliyyəti nəticəsində meydana gəlmişdir. Bəzən gölü «atom gölü» olaraq adlandırırlar. Gölün ümumi həcmi təxmini olaraq 100 000 m³ olaraq qiymətləndirilir. Göldə radioaktiv çöküntülər çox olduğundan suyunun tərkibi radioaktivdir. Gölün əsas mənbəyi İrtış çayının qollarından biri olan Çaqan çayıdır. Radioaktiv çöküntülər səbəbindən çayın və onun axdığı ərazilərdə yaşayış üçün təhlükələr yaradır. Göl inzibati cəhətdən Qazaxıstanın Şərqi Qazaxıstan vilayəti ərazisində yerləşir.
| Çaqan | |
|---|---|
| qaz. Шаған | |
.jpg) Çaqan gölü | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 340 m |
| Eni | 0,38 km |
| Uzunluğu |
|
| Sahəsi | 5,92 km² |
| Həcmi | 0,0001 km³ |
| Dərin yeri | 100 m |
| Axan çay | yoxdur |
| Yerləşməsi | |
| 49°56′07″ şm. e. 79°00′32″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Qazaxıstan |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
redaktəSSRİ atom proqramına görə Çaqan çayının yatağı yaxınlığında yeratlı atom sınağı həyara keçirilməsi planlaşdırılır. № 1004 Raporta əsas 178 metr dərinlikdə 15 yanvar 1965 ildə, saat 05:59:59 radələrində partlayış həyata keçirilir. Güçlü atom partlayışı zamanı 40-dan çox süni kraterlər əmələ gəlir. Bu kraterlərin ümumi su tutumu 120—140 milyon m³-dir. Gölün səthinin kiçikliyi səbəbindən buxarlanlanın miqdarını azaldırdı.
1965 ilin əvvəllərində Çanqan çayının suyunu əmələ gələn kanala yönəldilir. Hətta bu su obyektinin önündə dəmir-beton bənd qurulur. Dərhal kraterında bir göl yaratmaq fikiri olur. Bir neçə il sonra, çayının sol sahilindəki anbarlarda su səviyyəsi nəzarət etmək üçün post inşa edilmişdir. Bu gün mövcud olan göl, bu sahədə mal-qaranın su təminatında istifadə edilir[2] .
Xüsusiyyətləri
redaktəÇaqan çayının sahəsi 5,92 km² təşkil edir. Gölün ümumi su tutumu 19,1 mln m³-dir. Gölün maksimal dərinliyi 100 metr təşkil edir. Göl dəniz səviyyəsində 415 metr yüksəklikdə yerləşir. Radioaktivlik səbəbindən bitki və florası demək olar ki yoxdur.
İstinadlar
redaktə- ↑ "Semioalatinsk poliqonu və Sarı-Şaqan". 2017-05-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-10.
- ↑ http://www.osti.gov/scitech/servlets/purl/408695
Ədəbiyyat
redaktə- Qazax ensiklopediyası, Tom 9. Bölüm 18.
- Leo Germann. Böyük yalan haqqında həqiqət. Том 2. S.-Peterburq, 1999 il.