Çatırdağ yaylası
Çatırdağ (ukr. Чатир-Даг, krımtat. Çatır Dağ, Чатыр Дагъ) — Krım yarımadasının cənubunda, dənizdən 10 km aralıda yerləşən yayla. Krım dağlarının əsas sırasını təşkil edir. Əvvəllər silsilələr arasında məsafə böyük olmamışdır. Ancaq Ulu-Üzən və Alma çaylarının eroziya fəaliyyəti nəticəsində bu məsafə artır. Yayla yuxarı və aşağı olmaqla iki platodan ibarətdir. Yuxarı platonda iki zirvə vardır: şərqdə — Anqar-Burun (1453 m) və qərbdə — Əkizli-Burun (1527 m). Yaylanın uzunlu şimaldan cənuba 10 km, şərqdən qərbə isə eni 4 km təşkil edir.
| Çatırdağ yaylası | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 1527 m |
| Sahəsi |
|
| Yerləşməsi | |
| 44°44′52″ şm. e. 34°18′13″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Ukrayna |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Geologiya
redaktəMassiv klassik kars rayonudur. Burada 200 mağara, şaxtaya sahibdir. Dünyada mağara qarğalarının sayına görə birinci yerdə gedir. Onların burada sayı 1 000-dən çoxdur[1]. Əhəng daşından ibarət olan zirvələrin bəzən hündürlüyü 1000 metri keçir. Burada arqillit, alevrolit və əhəngdaşı kimi suxurlardan təşkil olunmuşdur. Bu tip suxurlar Krımın bütün cənub və cənub-qərb sahilləri boyunca yayılmışdır.
İnsanlar hələ neolit dönəmində yaşayırdılar. Burada əsasən maldar və ovçular yaşqmışdır.
Görməli yerləri
redaktəYuxarı və aşağı platoda məşhur turistik obyektlər yerləşir. Burada Anqar aşırımı və Mərmər, Əminə-Bair-Xosar və Əminə-Bair-Koba, Suuk-Koba, Bin-Baş-Koba[2] mağaraları əsas görməli yerləridir.
Çatırdağın aşağı platosunda iki tur baza vardır: birinci mərmər mağarasında, ikinci idəsə keçmiş hərbi hissənin yerində yerləşir. İkinci tur baza platonun şimal-şərqində yerləşir və «Toçka» adlanır.
Nəzarət-Xilasetmə xidmətinin sözlərinə görə Çatırdağın aşağı platosunu hər il 40 min insan ziyarət edir. 1922-ci ildə Çatırdağ ətəklərində Krımın sonuncu canavarı öldürülmüşdür. Bununla belə 2000-ci ilərfə Krımın düzənliklərində yenidən canavarlar müşahidə edilmişdir. Onlar Ukraynanın materik hissəsindən ora daxil olmuşdurlar[3].
Etimaloji adı
redaktəYaylanın müasir adı krımtatar dili məşhəllidir. Dağın mənası «Çadır dağı» anlamındadır. Bununla yanaşı qədim yunan adı «Trapezunt» (q.yun. Τραπεζοῦς ὄρος idiki, buda «Oturacaq dağı» mənasını verir.
Mənbə
redaktə- Çatırdağ mağarası
- Çatırdağ yaylasının təsviri Arxivləşdirilib 2016-08-10 at the Wayback Machine
- Çatırdağ bələdçisi (1975) Arxivləşdirilib 2009-03-22 at the Wayback Machine
- Nauçnı — Alma — Çatırdağ maşrutunun təsviri
İstinadlar
redaktə- ↑ "Krım yaylası". 2019-04-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-17.
- ↑ "Min başlı mağara". 2022-03-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-17.
- ↑ Новости NEWSru.com :: В Крыму ждут нашествия волков - в заповеднике предложили ввести лимиты на отстрел Arxivləşdirilib 2014-11-12 at the Wayback Machine (rus.)