Çin mətbəxi
Çin mətbəxi — Çin Xalq Respublikasının mətbəxi.
Çin mətbəxi qeyri-adiliyi və zərif dadıyla digərlərindən fərqlənir. Qonşu mətbəxlərdən nə Vyetnam, nə Koreya, nə də yapon mətbəxinə oxşamır. Eyni zamanda bütün Asiyada olduğu kimi, burada da mətbəxin əsasını düyü, əriştə və ədviyyatlar təşkil edir. Bundan başqa tərəvəzlər və soya da Çin mətbəxinin əsas inqrediyentlərini təşkil edir. Ət və balıqdan isə başqa mətbəxlərlə müqayisədə nisbətən az istifadə olunur.[1]
Çin mətbəxində ətli və ya tərəvəzli yeməklər arasında dəqiq ayırma yoxdur. Əksinə olaraq müxtəlif inqrediyentlər vahid bir xörək hazırlamaq üçün birləşdirilir. Qidanın ahəngdarlığı Çin mətbəxin səciyyəvi xüsusiyyətidir. Məsələn, süfrəyə heç vaxt tərkibi eyni ətdən ibarət olan və yaxud oxşar dadlı və ya tərkibli iki xörəyi heç vaxt qoymazlar. Bu ənənə Çinlilərin qədim Çin filosofu Yi Yinın nəzəriyyəsinə inandıqlarından irəli gəlir. Bu nəzəriyyəyə əsasən, hər bir dad insan orqanizmindəki müəyyən daxili orqana aiddir ki, buna görə xörəkdə dadların tarazlaşdırılması insan sağlamlığını qorumağa kömək edir.[1]
Çin mətbəxində tərəvəzlər vacib rola malikdir. Burada minlərlə müxtəlif tərəvəz növlərindən istifadə olunur. Onların çoxu Çində bitir. Lakin əksər hallarda onlar Avropada yayılmış növlərdən fərqlənir.[1]
Çin mətbəxinin müxtəlifliyi ölkənin böyüklüyü ilə izah oluna bilər. Çində dörd reqional mətbəx mövcuddur[1]:
- şımali (Pekin, Şantunq, Honan);
- sahilboyu (Fukyen, Şanxay);
- kontinental (Siçuan, Yunnan);
- cənubi (Kanton).
Çin mətbəxin səciyyəvi elementi göbələkdir.[1] Burada bir az parlaq və xırcıldayan pişik qulağı deyilən qara göbələklər və həmçinin zərif dadlı və ətirli göbələklərdən olduqca çox istifadə olunur.[1]
Başqa tez-tez istifadə olunan inqrediyentlər: zəncəfil, çox yüksək qida dəyəri olan soya zoğları, ət və balıq xörəklərinə əlavə olan Çin kələmi, tərəvəzlər, souslar və kekslər üçün istifadə olunan bir az şirin və maraqlı dadı olan cirə. Əriştə həmçinin çox populyardır, və Çin mətbəxində onun dörd növü var: yumurta və buğda unundan hazırlanan əriştə, spaqettiya oxşar buğda unundan hazırlanan əriştə, maş lobyadan hazırlanan əriştə (şəffaf) və düyü unundan hazırlanan əriştə.[1]
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Çin mətbəxi Arxivləşdirilib 2016-03-05 at the Wayback Machine bonduelle.az (az.)
Xarici keçidlər
redaktə- K. C. Chang "Food in Chinese Culture" Asia Society
- "Chinese food made easy" at the BBC
- "Chinese Culinary History (Websites for Research) Stony Brook University Libraries.