Çində urbanizasiya
İslahat və açılış siyasətinin başlamasından sonra Çində urbanizasiya sürətlə artdı. 2020-ci ilədək ümumi əhalinin 60,6% -i şəhər yerlərində yaşayırdı ki, bu da 1978-ci ildəki 17,92%-dən dramatik bir artım idi. 2010-cu ilə qədər İƏİT (İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı), hazırda Çində 15 meqapolis olduğunu təxmin edir.[1][2]
Tarixi redaktə
Şəhər əhalisi 1950–1965-ci illərdə təqribən 3–20% arasında artdı.[3] Əhali 1958–1961-ci illərdə kütləvi sənayeləşmə səyləri ilə birlikdə 'böyük sıçrayış' yaşadı. 1965–1975-ci illərdəki Mədəni İnqilab illərində 'paslanma' nəticəsində şəhər əhalisinin artımı azaldı. 1962–1978-ci illərdə təqribən 18 milyon şəhər gəncinin kəndə köçdüyü təxmin edilir. Lakin, 1978-ci ilin sonunda islahatlara başlanıldıqdan sonra şəhər əhalisinin artımı sürətlənməyə başladı. Xarici investisiyaların axını şəhər əhalisinin artımına təkan verən kütləvi məşğulluq imkanları yaratdı. 1990-cı illərdə şəhər əhalisinin artımı yavaşlamağa başladı. Bu, dövlət müəssisələrinin yenidən qurulmasından sonra məşğulluq artımının daha yavaş artımını əks etdirdi.[4] Çin xalqının əksəriyyəti ölkənin ənənəvi şərq hissəsində yaşayır. Əksəriyyəti, əcdadları kimi, dağlıq ərazilərdən şərqə və cənuba uzanan alçaq təpələrdə və mərkəzi düzənliklərdə yaşayan kəndlilərdir. Ümumiyyətlə mülayim və ya subtropik iqlimin mövcud olduğu bu geniş ərazidə kənd təsərrüfatı üstünlük təşkil edir. Şəhər ərazilərinə köç 1950-ci illərin sonlarından bəri məhdudlaşdırılsa da, 1985-ci ilin sonuna qədər əhalinin təxminən yüzdə 33-ü şəhərdə yaşayır. Ölkənin şərq hissəsinə doğru bu qədər ağırlaşan qeyri-bərabər daxili inkişaf və məskunlaşma şəkli, şübhəsiz ki, geniş şimal-qərb və cənub-qərb bölgələrinin minerallarla zəngin və əkinçilik baxımından məhsuldar hissələrini istismar etmək marağının artması ilə nisbətən az dəyişilmişdir. 1987-ci ildə Çinin birbaşa Pekindəki mərkəzi hökumətə tabe olan cəmi iyirmi doqquz əyalət səviyyəsində inzibati vahidi var idi. 1982–1986-cı illərdə isə şəhər əhalisi dramatik şəkildə artaraq ümumi əhalinin yüzdə 37-nə çatdı. Bu böyük sıçrayış bir sıra amillərin nəticəsi oldu. Bunlardan biri, kənd təsərrüfatına çalışan kənd təsərrüfatı işçilərinin kəndlərdən şəhərlərə köç etməsi idi. Digər bir sahə bir şəhər və ya qəsəbə kimi təsnif meyarlarını genişləndirmək üçün 1984 qərarı idi. 1984-cü il ərzində yeni şəhər meyarlarına cavab verən şəhərlərin sayı iki dəfədən çox artdı və bununla əlaqədar olaraq şəhər əhalisi iki dəfə artdı. 1980-ci illərin ortalarında demoqraflar, şəhər və qəsəbələrdə yaşayan əhalinin nisbətinin 21-ci əsrin əvvəlinə qədər yüzdə 50 olacağını gözlədilər. Bu şəhər artımının, ilk növbədə, mövcud iri şəhərlərin genişlənməsindən çox, kiçik və orta ölçülü şəhər və qəsəbələrin sayının artması ilə nəticələnəcəyi gözlənilirdi.
Çinin şəhər əhalisi ilə bağlı statistik məlumatları, şəhər əhalisini hesablamaq üçün istifadə olunan müxtəlif meyarlar səbəbi ilə bəzən yanıltıcı ola bilər. 1953-cü il əhalinin siyahıya alınmasında şəhərlər əsasən işçi qüvvəsinin yüzdə 50-dən çoxunun kənd təsərrüfatına aid olmayan işlərlə məşğul olduğu 2500 nəfərdən çox əhalisi olan yaşayış məntəqələrinə istinad edirdi. Ayrıca, şəhər əhalisinin hesablanmasında, 1982-ci il siyahıyaalma şəhər daxilində yaşayan kənd təsərrüfatı əhalisini də daxil edərək köklü bir dəyişiklik etmişdi.
Ölkələrin şəhər əhalisi — 1980-ci illərin ortalarında 382 milyon nəfər və ya ümumi əhalinin yüzdə 37-si — inkişaf etmiş ölkələrlə müqayisədə nisbətən az olsa da, Çində şəhər yerlərində yaşayan insanların sayı hər hansı bir ölkənin ümumi əhalisindən çox idi. 1985-ci ildə ən çox əhalisi olan dörd Çin şəhəri, 7 milyon ilə Şanxay, 5.9 milyon ilə Pekin, 5.4 milyon ilə Tyantszin və 4.2 milyon ilə Şenyan idi . 1985-ci ildə Çinin ən sıx 22 şəhərinin ümumi əhalisi 47,5 milyon nəfər və ya Çinin ümumi şəhər əhalisinin yüzdə 12-si idi. 2005-ci ildə Çinin 286 şəhəri var idi. Çinin şəhərlərinin çoxunun bir milyon və daha aşağı əhalisi var. 19 milyon əhalisi olan Şanxay Çinin ən böyük şəhəridir, 17,4 milyon əhalisi olan Pekin isə ikinci yei tutur. Bu şəhərlər Çindəki iki meqa şəhərdir.[5] 2010–2025-ci illərdə, Mənzil və Şəhər-Kənd İnkişaf Nazirliyi tərəfindən hazırda kənd yerlərində yaşayan 300 milyon Çinlinin şəhərlərə köçəcəyi təxmin edilir. Şəhərləşmənin sürətli tempi şəhərlərdə su təchizatı, tullantıların təmizlənməsi, istilik və digər kommunal xidmətlər üçün ildə ən azı bir trilyon yuan investisiya imkanı yaradacaqdır.[6] Çin hökuməti ayrıca kəndləri dağıdır və kəndliləri köçürmək üçün yeni şəhər və qəsəbələr inşa edir. Nəhayət, 2025-ci ilə qədər Çin əhalisinin təxminən 70%-i, təxminən 900 milyon insanı şəhərlərə inteqrasiya etməyi hədəfləyir.[7]
Dünyada urbanizasiya redaktə
Çin Coğrafi Cəmiyyətinin prezidenti professor Lu Dadaoya görə Çinin şəhərləşməsinin 22 il çəkərək 17,9% -dən 39,1% -ə yüksəldi. Bunu həyata keçirmək üçün İngiltərə 120 il, ABŞ 80 il və Yaponiya 30 ildən çox vaxt apardı.[8]
İstinadlar redaktə
- ↑ Xiao, Yiping; Song, Yan; Wu, Xiaodong (August 20, 2018).]]
- ↑ OECD Urban Policy Reviews: China 2015 Arxivləşdirilib 2022-05-09 at the Wayback MachineOECD Urban Policy
- ↑ Riskin, Carl; United Nations Development Prograemme (2000), China human development report 1999: transition and the state Arxivləşdirilib 2021-06-08 at the Wayback Machine
- ↑ Hillman, Ben (2013),, The Causes and Consequences of Rapid Urbanisation in an Ethnically Diverse Region Arxivləşdirilib 2022-06-14 at the Wayback Machine
- ↑ Xiaobing Li and Xiansheng Tian (eds.), Urbanization and Party Survival: People vs. Party, Rowman & Littlefield and Lexington Books, 2017.
- ↑ ""Articles about News in China –"". 2022-06-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-08.
- ↑ Ian Johnson (15 June 2013)."China's Great Uprooting: Moving 250 Million Into Cities" Arxivləşdirilib 2022-09-01 at the Wayback Machine
- ↑ Xu, Yiqin."Human Capital Accumulation by Low-Skilled Workers with Borrowing Constraints — A Welfare Analysis Based on the Lucas Urban-Rural Migration Model" [ölü keçid]