Çuğundur bağacığı
Çuğundur bağacığı-(lat. Polymerus cognatus) buğumayaqlılar tipinin yarımsərtqanadlılar dəstəsinin ot bağacıqları fəsiləsinə aid olan növ
| Çuğundur bağacığı | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Çuğundur bağacığı |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
|
||||||||||
| ||||||||||
Xarici quruluşu
redaktəÇuğundur bağacığı çox da iri olmayan həşəratdır. Alabəzək rənglidir. Yetkin fərdlərin uzunluğu 3–5 mm-dir. Rəngləri tutqun sarımtıldır. Qanadüstlüyünün nəhayəti qırmızı qəhvəyidir. Yumurtası ovalvarı olmaqla, təzə qoyulan zaman parlaq sarımtıl, sonralar isə narıncı-sarımtıl olur. Sürfəsinin gözləri qırmızı olub, özü yaşıl rəngdədir və qarıncığın kürəyə yaxın hissəsində qara rəngli ləkə vardır. Uzunluğu 3,3 mm-dir. Çuğundur bağacığı müxtəlif bitkilərlə qidalanır.[2]
Həyat tərzi
redaktəYumurtası qışlayır. Yumurtasını bir sıra bitkilərin, o cümlədən yonca, unluca, müxtəlif yovşan növlərinin və s. gövdələri və yarpaq saplaqları daxilinə qoyur. Yazda qışlamış yumurtalardan sürfələr çıxmağa başlayır. Sürfələr müxtəlif çoxillik paxlalı bitkilərlə qidalanır. İnkişafı təxminən bir ay çəkir. Bu müddət ərzində 5 dəfə qabıq dəyişir. Yetkin bağacıqlar müxtəlif istiqamətlərə uçaraq kənd təsərrüfatı bitkilərini, o cümlədən yeni çuğundur sahələrini yoluxdurur. Yeni sahələrdə zərərverici sürətlə qidalanır bir azdan sonra dişi fərdlər gövdələrə, yarpaq damarlarına və saplaqlara yumurta qoyur. Yumurtalar bir-birindən azacıq aralı, topa halında qoyulur. Bu sürfələrin inkişafı kimi gedir. Çuğundur bağacığı ildə 2-4 nəsil verir. Çuğundur bağacığının yetkinləri və sürfələri qidalanarkən bitki hüceyrələrinə fermentlər buraxır və nəticədə bitki soluxur. Onun yarpaqları bükülür, əksər hallarda isə cücərtilər tamamilə məhv olaraq sıradan çıxır.[2]
Yayılması
redaktəCənubi Avropa, Şimali Afrika, Türkiyə, Monqolustan, Çin, keçmiş SSRİnin cənubu, Latviya, Qafqaz, Ural, Sibir və Uzaq Şərqdə (Amur vilayəti, Xabarovsk diyarı və Primorsk diyarı), Orta Asiya və Qazaxıstanda yayılıb.[3]. Azərbaycanda çuğundur əkilən sahələrdə yayılıb.
İstinadlar
redaktə- ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2007.
- ↑ 1 2 S.R.Məmmədova, B.B.Xəlilov. Kənd təsərrüfatı entomologiyası. Bakı: 1986, səh 201
- ↑ "Polymerus (Poeciloscytus) cognatus Fieb. - Свекловичный клоп, серый (коричневый) свекловичный клоп, бурый свекловичный клопик". 2019-09-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-07-03.
Ədəbiyyat
redaktə- S.R.Məmmədova, B.B.Xəlilov. Kənd təsərrüfatı entomologiyası. Bakı: 1986, səh 201
- C.A.Hidayətov. Azərbaycanda Kənd təsərrüfatı bitkilərinə zərər verən Yarımsərtqanadlılar (Taxtabitilər),-42 səh.