Özbəkistan memarlığı
Özbəkistan memarlığı orijinallığı ilə fərqlənir. Çoxları, dəyişən iqtisadi şərtlərə, texnoloji tərəqqiyə, demoqrafik dalğalanmalara və ölkənin yaşadığı mədəni dəyişikliklərə baxmayaraq Özbəkistanın memarlığının diqqətəlayiq olduğuna inanır.
Özbəkistanın məşhur memarlıq mərkəzlərinə Səmərqənd, Buxara, Xiva, Şəhrisabz, Termiz və Kokand daxildir. Saraylar, məqbərələr, məscidlər və minarələr də daxil olmaqla müxtəlif qədim memarlıq şedevrləri günümüzə gəlib çatmışdır. Rəngli mozaika, dini rəmzlər və mücərrəd həndəsi naxışlar da Özbəkistanın memarlığını səciyyələndirir.
Orta Asiyada aparılan arxeoloji tədqiqatlar, Aşel dövrünə paralel olan memarlıq meyllərini ortaya qoydu. Əslində həm daş, həm də tunc dövrünə aid abidələrin qalıqları ölkənin Surxandərya, Daşkənd, Səmərqənd, Fərqanə və Nəvai bölgələrində tapıldı[1]. Orta əsrlərdə Özbək memarlığı, Böyük İpək Yolunun uzunluğu 11000 kilometr (7000 mil) olan mərkəzi əlaqə olması səbəbindən inkişaf etmişdir[2]. XIV əsrdən XVI əsrə qədər olan Teymurilər dövrünün memarlığı, eləcə də XVI əsrdə Şeybanilər dövrü memarlığı İslam memarlığının inkişafına böyük töhfə vermişdir [3]. XXI əsrdə Özbək memarlığı ənənəvi dizayn və müasir yenilik tarazlığı ilə xarakterizə olunur.
İslamdan əvvəl memarlıq redaktə
Özbəkistan ərazisindəki insan məskənlərinin ən erkən izləri Paleolit dövrünə aiddir[4]. Qədim yaşayış məskənləri ən erkən memarlığın Sapallitepe (E.ə. 14-17 əsrlər) və Carkutan (E.ə. 9-14 əsrlər) də tapıldığını sübut edir. Budist abidələri, yəni Fayaz-Tepe və Kara-Təpə də Surxandarya bölgəsində tapıldı (eramızın 1-3 əsrləri). Bu yerlərin hər biri Orta Asiya sivilizasiyasının inkişafının fərqli mərhələlərini əks etdirir.
Qədim Xorazm şəhəri Özbəkistan memarlığında mühüm amildir. Xorazm, Orta Asiyanın Makedoniyalı İskəndər tərəfindən istila edilməsindən 982 il əvvəl, 34 əsr əvvəl qurulmuşdur. Qədim Xorazmın yaşayış məskənləri Dzhanbaskala (E.ə. IV əsr), Koi Krilgankala (E.ə. II əsr - E. IV əsri), Toprakkala (E.ə. I əsr - Eramızın VI əsri) və Ayazkala (E.ə. II əsr) kimi görkəmli memarlıq ilə xarakterizə olunur. Qaraqalpaqstan Respublikasının ərazisi)[1].
İstinadlar redaktə
- ↑ 1 2 Research paper Arxivləşdirilib 2018-10-24 at the Wayback Machine checked 29 March 2016
- ↑ Hazel Plush, Travel writer. "Uzbekistan: the most fascinating country you've never been to". The Telegraph (ingilis). 2021-04-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-04.
- ↑ Middle ages Arxivləşdirilib 2018-11-12 at the Wayback Machine checked 29 March 2016
- ↑ "Uzbekistan - Cultural life". Encyclopedia Britannica (ingilis). 2015-06-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-17.