Üçbaşlı qartal

Mifik və heraldik fiqur

Üçbaşlı qartal, saxadolqan folklorunda Öksökö[1][2] (saxa Өксөку) — üç ayrı başa malik qartal ilə təsvir edilmiş mifikheraldik quş.

İstifadəsi

redaktə
 
Rusiya çarı I Mixail tərəfindən istifadə edilən üçbaşlı qartal təsviri.[3]

Üçbaşlı qartal apokrifik Yezdranın üçüncü kitabında, baş kahin Yezdranın yuxusunda təsvir edilmişdir.

Folklorda

redaktə

Çeçenistan folklorunda üçbaşlı qartal fiqurları hansısa bir qəhrəman tərəfindən öldürülən düşmən bədheybətlər kimi təsvir edilib.[4] Personaj saxadolqan folklorunda "Öksökö" adlanır.[1][2] Evenklərin "Toroqonay" əfsanəsində üçbaşlı qartal baş qəhrəmanın yoldaşı olur.[5]

Heraldikada

redaktə

Üçbaşlı qartal fiquru "Moness kodeksi" (təx. 1300-cü il) əsərində minnesanqer Reynmar fon Tsveterin (təx. 1200–1248-ci illər) gerbində verilib.[6] Konrad Qrünenberqin (1492-ci il) armorialında üç ayrı başa sahib bir Reyxzadlerin təsviri var. Üçbaşlı bir quş fiquru 1530-cu illərdə orta aşağı alman dilində yazılmış "Günəşin parıltısı" əlyazmasında da təsvir edilmişdir.

Rusiya çarı I Mixailin skipetrı üçbaşlı qartal fiquru ilə bəzədilmişdi və dizaynın nümunələri Rusiya simvolikasında istifadə edilir.

Ədəbiyyatda

redaktə

1911-ci ildə nəşr edilən "Lado" ədəbi antologiyasındakı ilk əsər Dimirti Verqunun "Slavyan qartalı" (rus. Славянский орел) poemasıdır. Bu poemada başların Rusiyanın yaranmasında böyük rolu olan üç irqi – qərbdəki varyaqlar, şərqdəki türklər və mərkəzdəki slavyanları simvollaşdırır.[7]

İstinadlar

redaktə
  1. 1 2 Efremov, P. E. bestiary.us Фольклор долган (#bad_url). Novosibirsk: Institute of Archeology and Ethnography of the Russian Academy of Sciences. 2000. səh. 430.[ölü keçid]
  2. 1 2 Seroşevski, V. L. Якуты. Опыт этнографичекого исследования. Moskva: Russian Political Encyclopedia. 1993. səh. 227.
  3. Novikov, Vladimir. Русскій государственный орелъ. Мистерiя 445-лѣтней исторической эволюцiи. Paris. 1966. səh. 50.
  4. Daxkilqov İ. A., Malsaqov A. O. Сказки, сказания и предания чеченцев и ингушей. Qroznı. 1986.
  5. "Эвенки. Эвенкийские предания". bibliotekar.ru. Мифы и легенды народов России. 23 aprel 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2019.
  6. Svençiçkoy, İ. S. «Орёл» // Бидерман Г. Энциклопедия символов. Moskva: «Республика». 1996. səh. 189. 2017-03-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-28. ISBN 5-250-02592-7
  7. [ttp://www.perspectivy.info/misl/idea/russkie_konservatory_o_prirode_i_suschnosti_samoderzhavnogo_gosudarstva_i_vlasti_2008-10-27-11-52.htm "Репников А. Русские консерваторы о природе и сущности самодержавного государства и власти"]. perspectivy.info. «Перспективы». 27 noyabr 2008. 28 aprel 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2019.

Həmçinin bax

redaktə

Xarici keçidlər

redaktə