Üçbaşlı qartal

Üçbaşlı qartal, saxa və dolqan folklorunda Öksökö^[1]^[2] (saxa Өксөку) — üç ayrı başa malik qartal ilə təsvir edilmiş mifik və heraldik quş.

İstifadəsi redaktə

Rusiya çarı I Mixail tərəfindən istifadə edilən üçbaşlı qartal təsviri.^[3]

Dində redaktə

Üçbaşlı qartal apokrifik Yezdranın üçüncü kitabında, baş kahin Yezdranın yuxusunda təsvir edilmişdir.

Folklorda redaktə

Çeçenistan folklorunda üçbaşlı qartal fiqurları hansısa bir qəhrəman tərəfindən öldürülən düşmən bədheybətlər kimi təsvir edilib.^[4] Personaj saxa və dolqan folklorunda "Öksökö" adlanır.^[1]^[2] Evenklərin "Toroqonay" əfsanəsində üçbaşlı qartal baş qəhrəmanın yoldaşı olur.^[5]

Heraldikada redaktə

Üçbaşlı qartal fiquru "Moness kodeksi" (təx. 1300-cü il) əsərində minnesanqer Reynmar fon Tsveterin (təx. 1200–1248-ci illər) gerbində verilib.^[6] Konrad Qrünenberqin (1492-ci il) armorialında üç ayrı başa sahib bir Reyxzadlerin təsviri var. Üçbaşlı bir quş fiquru 1530-cu illərdə orta aşağı alman dilində yazılmış "Günəşin parıltısı" əlyazmasında da təsvir edilmişdir.

Rusiya çarı I Mixailin skipetrı üçbaşlı qartal fiquru ilə bəzədilmişdi və dizaynın nümunələri Rusiya simvolikasında istifadə edilir.

Ədəbiyyatda redaktə

1911-ci ildə nəşr edilən "Lado" ədəbi antologiyasındakı ilk əsər Dimirti Verqunun "Slavyan qartalı" (rus. Славянский орел) poemasıdır. Bu poemada başların Rusiyanın yaranmasında böyük rolu olan üç irqi – qərbdəki varyaqlar, şərqdəki türklər və mərkəzdəki slavyanları simvollaşdırır.^[7]

İstinadlar redaktə

↑ ¹ ² Efremov, P. E. bestiary.us Фольклор долган (#bad_url). Novosibirsk: Institute of Archeology and Ethnography of the Russian Academy of Sciences. 2000. səh. 430.^{[ölü keçid]}
↑ ¹ ² Seroşevski, V. L. Якуты. Опыт этнографичекого исследования. Moskva: Russian Political Encyclopedia. 1993. səh. 227.
↑ Novikov, Vladimir. Русскій государственный орелъ. Мистерiя 445-лѣтней исторической эволюцiи. Paris. 1966. səh. 50.
↑ Daxkilqov İ. A., Malsaqov A. O. Сказки, сказания и предания чеченцев и ингушей. Qroznı. 1986.
↑ "Эвенки. Эвенкийские предания". bibliotekar.ru. Мифы и легенды народов России. 23 aprel 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2019.
↑ Svençiçkoy, İ. S. «Орёл» // Бидерман Г. Энциклопедия символов. Moskva: «Республика». 1996. səh. 189. 2017-03-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-28. ISBN 5-250-02592-7
↑ [ttp://www.perspectivy.info/misl/idea/russkie_konservatory_o_prirode_i_suschnosti_samoderzhavnogo_gosudarstva_i_vlasti_2008-10-27-11-52.htm "Репников А. Русские консерваторы о природе и сущности самодержавного государства и власти"]. perspectivy.info. «Перспективы». 27 noyabr 2008. 28 aprel 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2019.

Həmçinin bax redaktə

Xarici keçidlər redaktə

Vikianbarda Üçbaşlı qartal ilə əlaqəli mediafayllar var.

[dolgan-1] ¹ ² Efremov, P. E. bestiary.us Фольклор долган (#bad_url). Novosibirsk: Institute of Archeology and Ethnography of the Russian Academy of Sciences. 2000. səh. 430.^{[ölü keçid]}

[yakut-2] ¹ ² Seroşevski, V. L. Якуты. Опыт этнографичекого исследования. Moskva: Russian Political Encyclopedia. 1993. səh. 227.

[3] Novikov, Vladimir. Русскій государственный орелъ. Мистерiя 445-лѣтней исторической эволюцiи. Paris. 1966. səh. 50.

[4] Daxkilqov İ. A., Malsaqov A. O. Сказки, сказания и предания чеченцев и ингушей. Qroznı. 1986.

[5] "Эвенки. Эвенкийские предания". bibliotekar.ru. Мифы и легенды народов России. 23 aprel 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2019.

[6] Svençiçkoy, İ. S. «Орёл» // Бидерман Г. Энциклопедия символов. Moskva: «Республика». 1996. səh. 189. 2017-03-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-28. ISBN 5-250-02592-7

[7] [ttp://www.perspectivy.info/misl/idea/russkie_konservatory_o_prirode_i_suschnosti_samoderzhavnogo_gosudarstva_i_vlasti_2008-10-27-11-52.htm "Репников А. Русские консерваторы о природе и сущности самодержавного государства и власти"]. perspectivy.info. «Перспективы». 27 noyabr 2008. 28 aprel 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]