Üzeyir Abduramanov
Üzeyir Abduramanov (12 (25) mart 1916 – 19 yanvar 1991) — Krım tatarı əsilli Sovet İttifaqı Qəhrəmanı.[1] İkinci dünya müharibəsi zamanı səngər qazmaqla məşğul olub. 15 yanvar 1944-cü ildə Soj çayı boyunca ağır düşmən atəşi altında və qoşunların təhlükəsiz daşınmasını təmin edərək Sovet İttifaqı Qəhrəmanı elan[2].
| Üzeyir Abduramanov | |
|---|---|
| Uzeir Abduramanovich Abduramanov | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Krım, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | (74 yaşında) |
| Vəfat yeri | Navoiy, Özbəkistan |
| Fəaliyyəti | hərbi qulluqçu |
| Partiyası | |
Həyatı
redaktə25 mart 1916-cı ildə Krımda dünyaya gəlib. 1933-cü ildə oxuduğu Ticarət məktəbindən məzun olduqdan sonra Simferopol şəhərində işləməyə başlayıb. 1939-cu ildə isə Qırmız Ordu qoşunlarına çağırılıb.
1991-ci ildə Navoiy şəhərində vəfat edib.[3][4]
Fəaliyyəti
redaktəAbduramanov Barbarossa əməliyyatı başlandıqdan bir müddət sonra İkinci Dünya müharibəsində döyüşmək ön cəbhəyə aparıldı; əvvəllər Xalxin Məqsəd müharibəsində döyüşmüşdü. Belarusiyaya keçməzdən əvvəl Stalinqrad döyüşündə iştirak etdi. 1943-cü ildə Qomel rayonundakı münaqişə əsnasında Qırmızı Ordu qoşunlarının irəliləməsi üçün buzlu Soj çayı boyunca bir körpü inşa etmək vəzifəsi verildi. Keçid doqquz saat çəkdi və həvarilərin yalnız üçü sağ qala bildi. Soj keçidindəki çevikliyinə və cəsarətinə görə Ali Sovetin 1944-cü il 15 yanvar tarixli sərəncamı ilə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı elan edildi. Əvvəllər Sev və Desna keçidlərində cəsarətləri ilə tanınırdı.
1944-cü ilin may ayında ailəsi Krım tatarı etnik mənsubiyyətinə görə Özbəkistana sürgün edildi; onun müharibə qəhrəmanı statusu sovet hökumətini ailəsini "düşmənləri" elan etməyə mane olmurdu.[5] Həmin il bir sıra Oqonyok jurnalı, Sovet İttifaqı Qəhrəmanlarının foto qalereyasına portretini, bütün fərqli etnikləri daxil etdi — lakin Abduramanovun rəsminin adı Krım tatarı deyil, Azərbaycan türkü idi.[6]
Sürgün illəri
redaktəMüharibə bitdikdən sonra, Abduramanov Qırmızı Ordunun bəzəkli bir qazisi olsa da, yalnız Krım tatar etnik mənsubiyyətinə görə Özbəkistana zorla köçürüldü.[1] Bütün ailəsi 1944-cü ildə, nənəsi vəfat edəndə sürgün edildi. Stalinin ölümündən sonra Krım tatarlarının vətənlərinə qayıtmasına icazə verilmədi, baxmayaraq ki, Xruşşov dövründə başqa sürgün edilmiş qruplara geri qayıtmaq hüququ verildi.[7] Bütün ailəsini qaytarmağa icazə verilmədiyi üçün ayrıca qayıtmasına icazə verilsə də, heç vaxt doğma Krıma qayıtmadı. Krım Tatar Hüquqları hərəkatının fəal üzvü olaraq, KQB tərəfindən tez-tez təcavüzə məruz qalırdı.
Mükafatları
redaktə- Sovet İttifaqı Qəhrəmanı (1944)[8]
- Lenin ordeni (1944)[8]
- "Vətən müharibəsi" ordeni — I dərəcəli (1985)[1]
- "Döyüş xidmətlərinə görə" medalı (1943)[9]
Həmçinin bax
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 3 "Uzeir Abduramanovich Abduramanov". warheroes.ru. 9 iyul 2018. 2012-05-24 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР "О присвоении звания Героя Советского Союза генералам, офицерскому, сержантскому и рядовому составу Красной Армии" от 15 января 1944 года Arxivləşdirilib 2021-09-24 at the Wayback Machine // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1944. — 23 января (№ 4 (264)). — С. 1.
- ↑ "Узеир Абдураманов — Герой, славный сын крымскотатарского народа". qirimbirligi.ru. 20 iyun 2020 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ Kurtseitov, Refik. Крымские татары во Второй мировой войне и после. Герои Советского Союза – награжденные и отвергнутые. Борьба за человеческое достоинство. 2015. səh. 23.
- ↑ "Узеир Абдураманов стал героем в 1944". milli-firka.org. 20 iyun 2020. 2018-07-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 yanvar 2017.
- ↑ Журнал "Огонёк" № 45–46, 1944 г.
- ↑ Human Rights Watch. "Punished Peoples" of the Soviet Union: The Continuing Legacy of Stalin's Deportations (PDF). 1991. səh. 74. ISBN 9781564320391.
- ↑ 1 2 Award list. "33, оп. 686043, д. 3". pamyat-naroda.ru. 20 iyun 2020. 2020-06-21 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ Award list. "33, оп. 686044, д. 599". pamyat-naroda.ru. 20 iyun 2020. 2020-06-21 tarixində arxivləşdirilib.