İbn əl-Əsir
Əbülhəsən Əli bin Muhamməd bin Muhamməd bin Abdurkərim əş-Şəbəbəni əl-Cəzri Əbu əl-Fəth İzzəddin və ya İzzəddin İbn əl-Əsir (12 may 1160, Cəzirət Ömər – 1233, Bağdad) — Kürd[4] və Ərəb əsilli[5] İslam tarixçisi.
| İbn əl-Əsir | |
|---|---|
| ərəb. علي بن مُحمَّد بن عبد الكريم بن عبد الواحد الجزري الشيباني | |
| Doğum tarixi | 12 may 1160[1][2][…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1 iyun 1233[1][3][…] (73 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahələri | tarix |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı redaktə
Əbülhəsən Əli bin Məhəmməd 1160-cı ildə İraqda Cəzirət Ömərdə anadan olmuş, gəncliyi Mavsid şəhərində keçmişdir. Suriya və Fələstində təhsil almışdır. Həyatı Səlib müharibəsi illərinə təsadüf etmiş və bir çox döyüşlərin iştirakçısı olmuşdur. Misir və Suriya hakimi Səlahəddinin Əyyubinin yaxın adamı kimi bir sıra diplomatik missiyaları yerinə yetirmişdir. Bu səfərlər zamanı da gələcək əsərləri üçün külli miqdarda məlumatlar toplamışdır. Yalnız bundan sonra doğma şəhəri Mavsidə qayıdıb, əsərlərini yazmağa başlamış və bütün ərəb aləmində şöhrət qazanmışdır.
İbn əl-Əsirin "Kitab əl-lübab" əsəri 1835-ci ildə Gettingendə «Specimen al-Lobabi, sive Genealogiarum» adı altında nəşr olunmuşdur.
Ən böyük və ən qiymətli əsəri "Əl kamil fi-t tarix" (Mükəmməl tarix) qədim dövrlərdən 1231-ci ilə qədərki hadisələri əhatə edir. Bu əsərin ən qiymətli hissələri Azərbaycanla bağlı səhifələrdir. Burada ərəblərin Azərbaycanı işğal etməsi kimi böyük bir dövr əks olunmuşdur. Burada xüsusilə, Babək hərəkatı, monqolların Azərbaycana yürüşləri, Gürcü çariçası Tamarın dövründə gürcü-Azərbaycan münasibətləri və nəhayət, Xarəzmşah Cəlaləddinin gürcüləri əzib azərbaycanlıları xilas etməsi kimi hadisələr geniş təsvir edilmişdir. Bu böyük əsər ilk dəfə 1876-cı ildə Almaniyanın Leyden şəhərində 14 cilddə, on il sonra isə 1886-cı ildə Qahirədə nəşr olunmuşdur. Əsərin Azərbaycana aid hissələri Juzenin tərcüməsi ilə 1940-cı ildə rus dilində, 1959-cu ildə isə Azərbaycan dilində nəşr olunmuşdur.
İbn əl-Əsir 1234-cü ildə Bağdadda vəfat etmişdir.
İstinadlar redaktə
- ↑ 1 2 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ Ibn al-Athir // Encyclopædia Britannica (ing.).
- ↑ Swartz A. Izz al-Din Ibn al-Athir // Open Library (ing.). 2007.
- ↑ The Kurdish historian Ibn al-Athir alJazari (d. 1233) reports that Tariq found Toledo abandoned and "installed there Jews, together with a certain number of his soldiers
- ↑ Müəllif özü yazır ki, Bəkir bin Vail qəbiləsinin Şeybanilər qoluna mənsubdur. İbn əl-Əsir, ət-Tarixul-bahir fid-dövlətil-Atabəkiyyə (bil-Məvśıl) (nşr. Abdülkadir Əhməd Tuləymat), Bağdad-Qahirə, 1382/1963, s.118
Mənbə redaktə
- Православный палестинский сборник том XVII, выпуск второй, издание Императорского православного палестинского общество. Санкт-Петербург: типография В. Ф. Киршбаума, Дворцовая площадь, департамент Министерства Финансов, 1897-ой год. Палестина от завоевания ее арабами до Крестовых походов, по арабским источникам. Николай Александрович Ме́дников, приложения II, I. Историки: XIV. Ибн ал-Асирь, страницы 401–402.
- İzzəddin İbn əl-Əsir. Əl-kamil fi-t-tarix (Mükəmməl tarix), Azərbaycanın və qonşu ölkələrin tarixinə dair iqtibaslar (ərəbcədən yoxlanılmış tərcümə, ön söz, qeydlər və şərhlər akademik Ziya Bünyadovundur), B., 1996.
- Əlisa Nicat. Dünya tarixçiləri. Bakı.1998. səh.73.