İkili say sistemi

Kompüterdə verilənlər ikili say sisteminin rəqəmləri ilə təsvir olunur. Verilənlərin bu cür təsviri ikili kod adlanır. İnformasiyanın ikili rəqəmlərlə yazılması ikili kodlaşdırma, ikili rəqəmlərin özləri isə bit (ing. binary digit — ikili rəqəm) adlanır. Bit — informasiyanın ən kiçik ölçü vahidi olub, qiyməti ya “0”, ya da “1” ola bilər (eyni vaxtda yalnız birini). Bu bir baytda 256 bitlərin müxtəlif düzülüşünü saxlamağa imkan verir.

Riyaziyyatda ikilik say sistemi:

Bunu başa düşmək üçün 10-luq say sisteminə nəzər salmaq lazımdır.

Məsələn, 507=5×10^2+ 0×10^1+ 7×10^0

Bu qayda ilə 97=1*2^6+ 1*2^5+ 0*2^4+ 0*2^3+ 0*2^2+ 0*2^1+ 1*2^0
                 (64)   (32)   (0)     (0)    (0)    (0)   (1)
Yəni 97 ikilik say sistemində 1100001 kimi yazılır.

1679-cu ildə dahi alman riyaziyyatçısı Qotfrid Vilhelm Leybnits (ing. Gottfried Wilhelm Leibniz) “Explication de l’Arithmétique Binaire” adlı məqaləsində müasir ikilik say sisteminin tam və geniş təsvirini vermişdir.

Mənbə

• Zəkəriyyə Mustafayev. Ali riyaziyyat. Bakı, Ufuq nəşriyyati, 2003.
• Əliquliyev R.M., Salmanova P.M. İnformasiya cəmiyyəti: maraqlı xronoloji faktlar. Bakı: “İnformasiya Texnologiyaları” nəşriyyatı, 2013, 169 səh.