İnquşetiya

İnquşetiya (rus. Республика Ингушетия, inquş ГIалгIай Мохк) — Rusiya Federasiyası subyektlərindən biri.

İnquşetiya
ГӀалгӀайчe
Bayraq Gerb[d]
43°12′ şm. e. 45°00′ ş. u.
Ölkə	Rusiya
İnzibati mərkəz	Maqas
Dövlət Başçısı	Mahmud-Əli Kalimatov
Hökumət sədri	Vladimir Slastyonin
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	4 iyun 1992
Sahəsi	3.128 km²
Saat qurşağı	Moskva vaxtı[d] UTC+03:00
Əhalisi
Əhalisi	527.200 nəf. (2024)
Rəsmi dili	İnquşca və Rusca
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu	RU-IN
Avtomobil nömrəsi	06, ИН
Rəsmi sayt
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

1810-cu ildə İnquşetiya Rusiya imperiyasının tərkibinə daxil olur. 1924-cü ildə İnquş Muxtar vilayəti yaradılır və 1934-cü ildə Çeçen Muxtar vilayəti ilə birləşir. 1944-cü ildə Çeçen-İnquş Muxtar vilayəti ləğv edilir, əhalisi köçürülür. Muxtar ərazinin bərpası 1957-ci ildə reallaşır. 1992-ci ildən İnquşetiya Respublikası kimi fəaliyyət göstərir.

Coğrafiyası

İnquşetiya Böyük Qafqazın şimal yamacının mərkəzi hissəsində yerləşir. Həmçinin, burada Çeçen düzənliyi də var. İqlimi kontinental olub, yanvarın orta tempraturu -3 °S; -10 °S, iyulun isə 21-23 °S təşkil edir. Yağıntıların illik miqdarı 1200 mm-dir. Düzən ərazilərdə çəmən, yüksəkliklərdə qaratorpaqlar, çay dərələrində allüvial, dağlarda isə dağ-meşə və dağ-çəmən torpaqları yayılmışdır. Əsas çayı Sunjadır. Çöl, meşə-çöl zonasının bitkiləri, dağlarda 2200 m hündürlüyə qədər enliyarpaqlı meşələr, daha yüksəklikdə isə alp və subalp çəəmənləri mövcuddur. Rəngarəng heyvanat aləmi yayılmışdır. Təbii şərait əhalinin həyat fəaliyyəti, eləcə də rekreasiya və kənd təsərrüfatının inkişafı baxımından əlverişlidir. Ərazidə çirklənmiş və eroziyaya uğramış torpaqlar vardır. Təbii ehtiyatlardan neft,qaz, müxtəlif tikinti materialları mövcuddur.İnquşlar qonaqpərvər millətdi.

Əhalisi

İnquşetiya çoxmillətli respublikadır. Ərazidə 70-ə qədər xalq yaşayır: inquşlar (74%), çeçenlər (10%), ruslar (13%), ukraynalılar, qumuqlar, avarlar, tatarlar və s.

Xalq	Say, nəfər (2002)	%	Say, nəfər (2010)	%
İnquşlar	361057	77,27 %	385537	93,46 %
Çeçenlər	95403	20,42 %	18761	4,55 %
Ruslar	5559	1,19 %	3215	0,78 %
Türklər	903	0,19 %	732	0,18 %
Qumuqlar	136	0,03 %	118	0,03 %
Kistinlər	…	…	113	0,03 %
Avarlar	102	0,02 %	101	0,02 %
Gürcülər	323	0,07 %	100	0,02 %
Ukraynalılar	189	0,04 %	91	0,02 %
Azərbaycanlılar	123	0,03 %	83	0,02 %
Qaraçılar	44	0,01 %	75	0,02 %
Osetinlər	106	0,02 %	74	0,02 %
başqaları	3087	0,66 %	632	0,15 %
milliyətini göstərmədi	262	0,06 %	2897	0,70 %
Cəmi	467294	100,00 %	412529	100,00 %