İnteqrasiya olunmuş inkişaf mühiti
İnteqrasiya olunmuş inkişaf mühiti (ing. integrated development environment; IDE) — proqram təminatının inkişafı üçün hərtərəfli imkanlar təmin edən proqram təminatı. IDE adətən mənbə kodu redaktorundan, avtomatlaşdırma alətlərindən və sazlayıcıdan ibarətdir. IntelliJ IDEA, Eclipse və Lazarus kimi bəzi IDE-lər lazımi kompilyator, interpretator və ya hər ikisini ehtiva edir. Amma digərlərində (SharpDevelop, NetBeans) bunlar mövcud deyil.
IDE və daha geniş proqram təminatının inkişaf etdirilməsi mühitinin digər hissələri arasında sərhəd dəqiq müəyyən edilməmişdir; bəzən bir versiyaya nəzarət sistemi və ya qrafik istifadəçi interfeysinin (GUI) qurulmasını asanlaşdırmaq üçün müxtəlif vasitələr inteqrasiya olunur. Bir çox müasir IDE-lərdə obyekt yönümlü proqram təminatının hazırlanmasında istifadə üçün sinif brauzeri, obyekt brauzeri və sinif iyerarxiya diaqramı da mövcuddur.
Tarixi
redaktəIDE-lər əvvəlcə konsol və ya terminal vasitəsilə inkişaf etdirilərkən mümkün olurdu. İlkin sistemlər birini dəstəkləyə bilməzdi, çünki proqramlar kompilyatora təqdim edilməzdən əvvəl perfokartlara daxil edilməklə, axım xəritələrindən istifadə etməklə hazırlanırdı.
Dartmouth BASIC IDE ilə yaradılan ilk dil idi. Onun IDE-si (Dartmut Vaxt Paylaşım Sisteminin bir hissəsi) komanda əsaslı idi və buna görə də qrafik istifadəçi interfeysinin meydana çıxmasından sonra məşhur olan menyu ilə idarə olunan qrafik IDE-lərə çox bənzəmirdi. Bununla belə, o, müasir IDE-yə uyğun tərzdə redaktə, fayl idarəetməsi, kompilyasiya, sazlama və icranı birləşdirirdi.
Maestro I Softlab Munich tərəfindən hazırlanmış, proqram təminatı üçün dünyada ilk inteqrasiya olunmuş inkişaf mühiti idi.[1] Maestro I dünya üzrə 22.000 proqramçı tərəfindən quraşdırılıb. 1989-cu ilə qədər Almaniya Federativ Respublikasında 6000 cihaz mövcud idi. Maestro 1970 və 1980-ci illərdə bu sahədə dünya lideri idi. Bu gün sonuncu Maestro I-lərdən birini Texasdakı Arlinqtondakı İnformasiya Texnologiyaları Muzeyində tapmaq olar.
Plagin konsepsiyası olan ilk IDE-lərdən biri Softbench idi. 1995-ci ildə Computerwoche, IDE-nin istifadəsinin tərtibatçılar tərəfindən yaxşı qarşılanmadığını, çünki bunun, onların yaradıcılığına mane olacağını bildirdi.
2023-cü ilin avqust ayına olan məlumata görə, Google Axtarışda ən çox axtarılan IDE-lər Visual Studio, Visual Studio Code və Eclipse-dir.[2]
İstinadlar
redaktə- ↑ "Interaktives Programmieren als Systems-Schlager" Arxivləşdirilib 2013-06-07 at the Wayback Machine from Computerwoche (German)
- ↑ "TOP IDE Top Integrated Development Environment index". pypl.github.io. January 28, 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: August 8, 2023.
