İnteraksionist dualizm

İnteraksionist dualizm (interaksizm) — qarşılıqlı təsirdə olan və eyni zamanda bir-birindən asılı olmayaraq mövcud olan iki substansiyanın, materiya və şüurun mövcudluğunu güman edən idrak ​​fəlsəfəsindəki istiqamətlərdən biridir. Bu cərəyanın banisi ilk dəfə psixofiziki problemi ruh və bədən arasındakı əlaqə problemi kimi qoyan və onun dualistik həllini təklif edən Rene Dekartdır. Dekartdan iki əsr sonra interaksionist konsepsiya ingilis həkimi və fizioloqu Vilyam Karpenter tərəfindən irəli sürülmüş və onu 1879-cu ildə nəşr olunmuş “Psixi fiziologiyanın Prinsipləri”ndə təsvir etmişdir. Müqayisə üçün bir avtomobil və sürücü və ya skripka və musiqiçi nümunəsi verirlər: maddələrin hər ikisi bir-birindən asılıdır və onlardan biri yoxdursa / işləmirsə, nəticədə sıfır olacaq.

İnteraksionizm hal-hazırda elmi əsaslı bir nəzəriyyə hesab edilmir və çox az sayda müasir elm adamı tərəfindən dəstəklənir. Onların arasında ən məşhur Nobel mükafatı laureatı Con Ekkls Karl Popperlə birlikdə sinapslarda maddi və mənəvi maddələrin qarşılıqlı təsirinin hipotetik mexanizmini təklif etmişdir.

Nəzəriyyənin tərəfdarlarının qarşılaşdıqları əsas problem ondan ibarətdir ki, materiya ilə şüurun qarşılıqlı təsir mexanizmini, əgər onları bir-birindən ayrı və müstəqil mövcud hesab etsək, məntiqi ardıcıl şəkildə izah etmək mümkün deyil. Bu qəbildən olan nəzəriyyələr də onları eksperimental olaraq sınaqdan keçirməyə çalışarkən ciddi metodoloji çətinliklərlə qarşılaşır. İkinci problem müasir fizikanın səbəbli qapalı olması ilə bağlıdır, yəni onun qanunları istənilən fiziki sistemin təkamülünü determinist şəkildə təsvir edir.

Klassik fizikanın qanunlarına əsaslanan interaksionist dualizm klassik interaksionist dualizm adlanır və 300 ildən artıqdır tənqid olunur. Kvant mexanikasının yaradılmasından sonra şüurun kvant nəzəriyyəsi və kvant interaksionist dualizmi yaratmağa cəhdlər edildi.