İqtisadi xərc

İqtisadi xərc (iqtisadi xərclər; ing. economic costs) — mühasibat uçotunda əks olunan açıq xərclər və mühasibat sənədlərində əks olunmayan fürsət xərcləri daxil olmaqla mənbələrin cəlb edilməsinə sərf olunan xərclər.

Tərifi

K. R. Makkonell və S. L. Brüa əsasən, iqtisadi xərclər — müəyyən bir istehsal prosesi üçün bu qaynaqların sabit bir təminatını təmin etmək üçün kifayət edən resurs sahiblərinə ödənişlərdir. İqtisadi xərclərə açıq xərclər (bu müəssisədən xaricdəki tədarükçülərə ödənişlər) və gizli xərclər (müəssisə tərəfindən müstəqil olaraq istifadə olunan müəssisənin öz mənbələri üçün ödəniş və sahibkarın normal mənfəəti) daxildir^[1].

İqtisadi maliyyətlər = Görünən xərclər + Gizli xərclər .

Kənd təsərrüfatı təşkilatlarında istehsal xərclərinin uçotu və məhsulun (işin, xidmətin) maya dəyərinin hesablanması üzrə Metodiki Tövsiyələrə əsasən iqtisadi xərclər aşağıdakılar daxil olmaqla ümumi xərclərdir: xərclər) və məhsulların satışı (satışı) (paylama xərcləri)) və fürsət xərcləri (dövriyyə ilə əlaqəli təşkilatın kapitalı üçün alternativ istifadədən itirilmiş mənfəət):

İqtisadi xərclər = Mühasibat xərcləri + Fürsət xərcləri.

Amerikalı iqtisadçılar P. Kit və F. Yanq iqtisadi xərcləri mühasibat uçotu sənədlərində tapıla bilən açıq xərclər daxil olmaqla mənbələrin cəlb edilməsinə sərf olunan bütün xərclər kimi təyin edirlər. Beləliklə, iqtisadi xərclər mühasibat uçotu tərəfindən qeydə alınan tarixi xərcləri və açıq xərcləri və sahiblərin mənbələrindən əldə edilməli olan əvəzetmə xərclərini və gizli xərcləri (normal mənfəət) əhatə edir^[2].

İqtisadi mənfəət

Müəssisənin ümumi gəliri iqtisadi xərcləri üstələyirsə, qalan hissəsi iqtisadi mənfəət kimi sahibkara çatır [1]:

İqtisadi mənfəət = Gəlirlər — İqtisadi xərclər.

İqtisadi mənfəət, sahibkarın müəyyən işdə qalması üçün tələb olunan normal mənfəətdən artıq gəliri təmsil etdiyi üçün maya daxil deyil. İqtisadi mənfəət sıfırdırsa, təşəbbüskar hələ də normal mənfəət daxil olmaqla bütün görünən və gizli xərcləri qarşılayır.

İstinadlar

↑ Макконнелл К. Р., Брю С.Л. Экономические издержки. 2 (Экономикс: принципы, проблемы и политика). М.: Республика. 1992. 400. ISBN 5-250-01486-0.
↑ Кит П., Янг Ф. Управленческая экономика. Инструментарий руководителя Arxivləşdirilib 2021-07-31 at the Wayback Machine — СПб.: Питер, 2008 — С.63–624с. — ISBN 978-5-469-01489-8

[:1-1] Макконнелл К. Р., Брю С.Л. Экономические издержки. 2 (Экономикс: принципы, проблемы и политика). М.: Республика. 1992. 400. ISBN 5-250-01486-0.

[:2-2] Кит П., Янг Ф. Управленческая экономика. Инструментарий руководителя Arxivləşdirilib 2021-07-31 at the Wayback Machine — СПб.: Питер, 2008 — С.63–624с. — ISBN 978-5-469-01489-8

[1]

[2]