İsrail–Livan münasibətləri
İsrail–Livan münasibətləri — İsrail və Livan dövlətləri arasındakı mövcud ikitərəfli münasibətlər.
| İsrail–Livan münasibətləri | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
|
|||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
İsrail və Livan arasında heç vaxt normal iqtisadi və siyasi münasibətlər mövcud olmayıb. Buna baxmayaraq, Livan 1949-cu ildə Ərəb Liqasına üzv olan ölkələrdən İsrailə sülh müqaviləsi təklif etmiş ilk dövlət olmuşdur. Livan digər bir çox ərəb ölkələrindən fərqli olaraq nə 1967-ci ildə baş vermiş Altıgünlük müharibə ərzində, nə də 1973-cü ildə baş vermiş Yom Kippur müharibəsi ərzində İsrailə qarşı döyüş əməliyyatlarında iştirak etməmişdir. 1970-ci illərə qədər bu iki ölkə arasında olan dövlət sərhəddi digər Ərəb Liqası dövlətlərindən hər hansının İsraillə sərhədinə nisbətən daha sakit olmuşdur.
Tarixi olaraq hər iki dövlət Osmanlı İmperiyasının varis dövləti hesab olunur. Həm İsrail, həm də Livan bir çox beynəlxalq təşkilatın, o cümlədən "Aralıq dənizi üçün Birlik" təşkilatının tam hüquqlu üzvüdür.
İsrail hüquq-mühafizə orqanları Livanı "düşmən dövlət" kimi tanıyır.[1]
İsrail vətəndaşlarının Livan ərazisinə daxil olması qadağandır. Qanuna əsasən Livan ərazisinə daxil olmuş istənilən İsrail vətəndaşı həbs olunmalı və ya məsuliyyətə cəlb olunmalıdır.[2][3][4]
2008-ci ildə "Pew Research Center" araşdırma mərkəzinin məlumatına əsasən sorğuda iştirak edən Livan vətəndaşlarının 97%-i yəhudilərə qarşı neqativ fikirlər səsləndirmişdir.[5] 2011-ci ildə yenə də eyni təşkilat tərəfindən Yaxın Şərq dövlətlərində həyata keçirilmiş sorğuda iştirak edənlərin əksər hissəsinin yəhudilərə qarşı neqativ görüşlərə sahib olduğu ortaya çıxmışdır.[6]
Ölkələrin müqayisəsi redaktə
| Ölkənin adı | İsrail | Livan |
|---|---|---|
| Ölkənin rəsmi adı | İsrail dövləti | Livan Respublikası |
| Yerli dildə adı | מְדִינַת יִשְׂרָאֵל (Medīnat Yisrā'el) دَوْلَة إِسْرَائِيل (Dawlat Isrāʼīl) |
الجمهورية اللبنانية (al-Jumhūrīyah al-Lubnānīyah) République libanaise |
| Dövlət gerbi | 
|
|
| Bayraq |  İsrail
|
 Livan
|
| Əhali | 8,462,600 | 4,425,000[7] |
| Ərazi | 20,770/22,072 km² | 10,452 km² |
| Əhalinin sıxlığı | 387.63/km² | 473/km² |
| Paytaxt | Yerusəlim | Beyrut |
| Ən böyük şəhər | Yerusəlim | Beyrut |
| Hökumət | Parlament respublikası | Parlament respublikası |
| İlk dövlət başçısı | David Ben-Qurion | Bişara əl-Xuri |
| Cari dövlət başçısı | Benyamin Netanyahu | Mişel Aun[8] |
| Rəsmi dillər | İvrit, Ərəb | Ərəb, Fransız (gündəlik həyatda) |
| Əsas dinlər | İudaizm 75%, İslam 15%, Xristianlıq 7%, Druzlar və d. 3% | İslam 54%, Xristianlıq 40.5%[9] |
| ÜDM (nominal) | $305.707 milyard ($38,004 adambaşına)[10] | $49.919 milyard[11] ($11,068 adambaşına) |
| ÜDM (AQP) | $288.244 milyard ($35,833 adambaşına) | $81.122 milyard[8][11] ($17,986 adambaşına)[12] |
| Valyuta | Yeni İsrail şekeli (₪) (ILS) | Livan funtu (LBP) |
Arxa plan redaktə
1949-cu ildə Livan və İsrail arasında imzalanmış sülh müqaviləsi sadəliyi ilə fərqlənirdi.[13] Digər sülh müqavilələrindən fərqli olaraq Livan və keçmiş Fələstin mandatlığı arasında mövcud olan "Mavi xətt" bu müqavilədə beynəlxalq sərhəd kimi adlandırılmasa da, de-yure olaraq beynəlxalq sərhəd rolunu oynamışdır. Müqavilənin şərtlərinə əsasən 1948-ci ilin oktyabrında İsrail Silahlı Qüvvələri hücum əməliyyatı nəticəsində işğal etdikləri 13 Livan kəndini tərk etmişdir.[14]
1948-ci ildə İsrail dövləti müstəqillik əldə etdikdən sonra başqa ərəb ölkələrindən fərqli olaraq Livanda yəhudilərin sayı artmışdır.
1950-ci illərin əvvəllərində Beyrutdan Şərqi Yerusəlimə birbaşa hava reysləri fəaliyyət göstərirdi. 1951-ci ildə Livanda da fəaliyyət göstərən "Middle East Airlines" aviasiya şirkəti Şərqi Yerusəlim şəhərinə uçuşlar təşkil edirdi, lakin 1967-ci ildə baş vermiş Altıgünlük müharibədən sonra həmin şirkət iki həftə müddətinə uçuşları dayandırdı. Sonradan, ərəb dövlətləri Yerusəlimə olan bütün aviasiya reyslərinə qadağa qoydu.[15]
Həmçinin bax redaktə
İstinadlar redaktə
- ↑ Maher Abukhater. "Israeli arrest of Arab citizen over Lebanon visit angers rights groups". Los Angeles Times. 17 aprel 2014. 2021-02-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 noyabr 2017.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2021-03-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-20.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2017-03-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-20.
- ↑ "Lebanon". travel.state.gov. 2017-11-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 noyabr 2017.
- ↑ Unfavorable Views of Jews and Muslims on the increase in Europe Arxivləşdirilib 2017-12-18 at the Wayback Machine Pew Global Attitudes Research, 2008, page 10
- ↑ "Muslim-Western Tensions Persist". PEW Global Attitudes Report. 21 iyul 2011. 2013-09-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 noyabr 2017.
- ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2015-06-29 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2017-11-20.
- ↑ 8,0 8,1 "The World Factbook". www.cia.gov. 2019-09-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 noyabr 2017.
- ↑ "2012 Report on International Religious Freedom". U.S. Department of State. 20 mart 2013. 2017-07-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 noyabr 2017.
- ↑ "Report for Selected Countries and Subjects". Beynəlxalq Valyuta Fondu. 2014. 2018-11-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 noyabr 2017.
- ↑ 11,0 11,1 "Lebanon". Beynəlxalq Valyuta Fondu. 2019-06-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 noyabr 2017.
- ↑ "2015 Revision of World Population Prospects". United Nations Department of Economic and Social Affairs. 2018-01-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-20.
- ↑ Lebanon Israel Arxivləşdirilib 2008-01-10 at the Wayback Machine Armistice Agreement UN Doc S/1296 23 mart 1949
- ↑ "Israeli-Lebanon Armistice Agreement". Jewish Virtual Library. 2011-06-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 noyabr 2017.
- ↑ "Notes on the history of airtravel in Lebanon". 2020-01-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 noyabr 2017.
Xarici keçidlər redaktə
- Israel-Lebanon Offshore Oil & Gas Dispute – Rules of International Maritime Law Martin Waehlisch, ASIL Insight (American Society of International Law), Vol. 15, Issue 3, Dec. 5, 2011.