İstehsal sistemi

İstehsal sistemi (ing. production system) — istehsalın giriş faktorunu hazır məhsula və ya xidmətə çevirmək üçün əməliyyat resurslarından istifadə edən müəssisə sistemi.

Tərifi

Britannica-ya görə istehsal sistemi sənayenin müxtəlif resurslardan mal və xidmətlər yaratmaq üçün istifadə etdiyi hər hansı üsuldur^[1].

Bir sıra əməliyyat menecerləri istehsal sistemini müəssisənin əməliyyat resurslarından daxil olan (girişi) öz seçdiyi (çıxış) məhsul və ya xidmətə çevirmək üçün istifadə edən sistem hesab edirlər. Burada “giriş” başqa istehsal sistemindən xammal, yaxud müştəri və ya hazır məhsuldur^[2].

Bir sıra ekspertlərin fikrincə, istehsal sistemi dəyər yaratma proseslərində (istehsal və quraşdırma) ilkin məlumat və resursların (nou-hau, metodlar, materiallar, maliyyə resursları, enerji resursları) olduğu sosial-texniki sistemdir. proseslər (nəqliyyat) son nəticəyə (məhsul, məsrəflər, əlavə məhsullar) çevrilir^[3].

Bir sıra texniki mütəxəssislərin fikrincə, istehsal sistemi istehsal və texnoloji sistemlərin (hissələrin istehsalı və quraşdırılması üçün sistemlər), təşkilatın, personalın və müvafiq işçilərin işə salınmasına hazırlıq nəzərə alınmaqla istehsal prosesinin sistem-texniki həyata keçirilməsidir. istehsal mədəniyyəti^[3].

İqtisadçıların nöqteyi-nəzərindən istehsal sistemi məhsul istehsalı üçün iş proseslərinin məcmusudur.

İstehsal sistemlərinin növləri

Britannica-ya görə, üç növ istehsal sistemləri^[1] var:

Seriyalı istehsal sistemi (batch production system) — burada avadanlıqlar bir partiyadan digərinə çox fərqli olan spesifikasiyalara malik kiçik miqdarda məhsulların (malların və ya xidmətlərin) istehsalı üçün istifadə olunur. Məhsulun müəyyən bir miqdarı bir və ya bir neçə mərhələdən partiya şəklində köçürülür və cəmi istehsal dövrünün sonunda eyni vaxtda görünür. Məsələn, bunlar ixtisaslaşdırılmış dəzgahların və ya ağır tikinti avadanlığının istehsalı üçün sistemlər, xüsusi kimyəvi maddələr və emal edilmiş qidalar, böyük sığorta şirkətində iddiaların işlənməsi üçün sistemlərdir. Material istehsal sistemləri çox vaxt cobşop adlandırılır.
Kütləvi istehsal sistemi (continuous production system) — burada iş parçaları bir sıra digər iş parçaları üçün ümumi olan bir sıra addımlar və ya əməliyyatlardan keçir. İstehsal xərclərini azaltmaq üçün xüsusi hazırlanmış avadanlıq və üsullardan istifadə olunur və iş sifarişləri tez və səmərəli şəkildə mənimsənilə bilən nisbətən kiçik hissələrə bölünür. Məsələn, avtomobil mühərrikləri və avtomobillərin özləri, televizorlar, paltaryuyan maşınlar və fərdi kompüterlərin yığılması üçün sistemlər. Kütləvi istehsal sistemləri çox vaxt montaj sistemləri və ya montaj xətti sistemləri adlandırılır və kütləvi istehsalda geniş istifadə olunur.
Fərdi istehsal sistemi (project production system) — vahid, tək məhsul üçün. Məsələn, bina, gəmi və ya təyyarə və ya superkompüter kimi prototip məhsul, resurslar yalnız bir dəfə birləşir. İstehsal xərclərini məqbul həddə saxlamaq üçün xüsusi idarəetmə üsullarından istifadə edilir.

İstinadlar

↑ ¹ ² Production system Encyclopædia Britannica Online ensiklopediyasında
↑ Чейз Р.Б., Джейкобз Р.Ф., Аквилано Н.Дж. Производственный и операционный менеджмент — СПб: Диалектика, 2019 — 1094с. — С.30 — ISBN 978-5-907114-12-8
↑ ¹ ² Мюллер Э., Шенк М., Вирт З. Планирование и эксплуатация промышленных предприятий: Рабочие методики для адаптивного, сетевого и ресурсосберегающего предприятия — М.: Альпина Паблишер, 2019 — 978с. — С.71 — ISBN 978-5-9614-4704-0

[:1-1] ¹ ² Production system Encyclopædia Britannica Online ensiklopediyasında

[:4-2] Чейз Р.Б., Джейкобз Р.Ф., Аквилано Н.Дж. Производственный и операционный менеджмент — СПб: Диалектика, 2019 — 1094с. — С.30 — ISBN 978-5-907114-12-8

[:2-3] ¹ ² Мюллер Э., Шенк М., Вирт З. Планирование и эксплуатация промышленных предприятий: Рабочие методики для адаптивного, сетевого и ресурсосберегающего предприятия — М.: Альпина Паблишер, 2019 — 978с. — С.71 — ISBN 978-5-9614-4704-0

[1]

[2]

[3]