İstifadəçi:Solavirum/Qaralama1

Ensiklopedik əhəmiyyətlilik
Xüsusi mövzularla bağlı qaydalar
Elm xadimləri Astronomik obyektlər Kitablar Hadisələr Filmlər Coğrafi xüsusiyyətlər Musiqi Rəqəmlər Şirkətlər və təşkilatlar Şəxslər İdman və idmançılar Veb kontent

İstənilən universal ensiklopediya kimi Vikipediyada da vacib tarixi və müasir şəxslərin bioqrafiyaları yer alır. Vikipediya kağız ensiklopediya deyil və buna görə də burada bioqrafiyasına yer verilə biləcək şəxslərin siyahısı kifayət qədər genişdir. Amma bu o demək deyil ki, Vikipediyada yer üzündəki bütün insanlar haqqında məlumat yerləşdirmək olar.

Yadda saxlayın ki, Vikipediya ensiklopedik məlumatların toplandığı II (ikinci) dərəcəli mənbədir. Belə ki, daxil etdiyiniz məlumatın doğruluğunu sübut etmək üçün I (birinci) dərəcəli mənbə sayılan etibarlı mənbələrə istinad etmək vacibdir.

Vikipediyada “məşhurluq” — məqalənin ensiklopedik yararlılığını müəyyən edən daxili meyardır. Məqalənin mətni “dəyərli” və ya “diqqətəlayiq” olmalıdır, yəni əhəmiyyətli, maraqlı və ya qeydə alınmaq üçün kifayət qədər qeyri-adi olmalıdır. “Tanınmış” və “populyar” anlamındakı “məşhur” ifadəsi heç də ikinci dərəcəli deyil.

Bioqrafiyalar üçün nəzərdə tutulmuş bu qaydalar Vikipediyanın siyasəti deyil, bu qaydaların tətbiqi şəxs haqqında məqalənin yazılması, birləşdirilməsi, silinməsi və ya genişləndirilməsi barədə qərarları ifadə edən, müzakirələr yolu ilə nail olunan və qəbul olunmuş praktika ilə təsdiqlənən konsensusdan asılıdır.

Bioqrafik məqalələri necə yazmaq barədə məlumat üçün Vikipediya:Yazı stili (şəxslər) və Vikipediya:Həyatda olan şəxslərin bioqrafiyası səhifələrinə müraciət edin.

Tarixi şəxslər

Bir müddət əvvəl vəfat etmiş insanlar haqqında olan məlumatlar adətən daha az mübahisəli olur, çünki tarix, bir qayda olaraq, onların ensiklopediklik dərəcəsi<nowiki >ni aydın şəkildə əks etdirir. Zaman bəşəriyyətin inkişafı üçün o qədər də əhəmiyyətli işlər görməyən şəxsləri özü çıxdaş edir. Tarixi bir şəxsin ensiklopedikliyini təhlil edərkən verilən əsas suallar:

• Bu şəxsiyyət onun olduğu sahədəki mütəxəssislər tərəfindən əhəmiyyətli bir töhfə kimi tanınan hansısa bir şeyi geridə qoyub?
• Ölümündən bir neçə il sonra yayımlanmış onunla bağlı hansısa bir istinad var?
• Onun adı etibarlı istinad kitablarında, o cümlədən həmin sahəyə aid və ya ölkəşünaslıq kitablarında qeyd olunurmu?

Şəxsiyyətlərin adlarının İnternetdə qeyd olunmasının nadirliyi keçmişdə yaşamış bir şəxsiyyət haqqında olan bir məqaləni silmək üçün yetərli olan bir səbəb deyildir. İnternet insan fəaliyyətinin bütün sahələrində, xüsusən də onların tarixinə gəldikdə bütöv məlumat vermir.

Buna əlavə olaraq, müasirlərimiz üçün tərtib edilmiş daha konkret ensiklopediklik kriteriyaları ilə işləmək faydalıdır (bax: növbəti hissə).

Müasir şəxslər

Həyatda olan şəxslərin əhəmiyyətlilik dərəcəsini müəyyənləşdirmək bir qədər çətindir: onların barələrində Vikipediyada məqalə yaradılmasına layiq olub-olmadıqlarını müəyyən etmək üçün aşağıdakı meyarlara nə dərəcədə uyğun gəldiklərini yoxlamaq lazımdır.

Ümumi prinsiplər

1. Məlumatın yoxlanılması: məqalədəki məlumatın həqiqiliyini müstəqil mənbələrə əsaslanaraq yoxlamaq mümkündürmü? Bunu uzun müddət (məsələn, on il) keçdikdən sonra da etmək mümkün olacaqmı?
2. Məqalənin zənginləşdirilməsi: məqalə nə vaxtsa qəlibdən daha böyük həcmə sahib ola bilərmi? Məqalə nə vaxtsa inkişaf etdirilərək seçilmiş məqaləyə çevrilə bilərmi?

Siyasətçilər və ictimai xadimlər

1. Mövcud olan bütün dövlətlərin və ölkələrin, o cümlədən tanınmayan dövlətlərin, eləcə də insanlar tərəfindən məskunlaşmış və ya yaşayış üçün yararlı olan ərazilərin nominal və faktiki rəhbərləri.
2. Beynəlxalq təşkilatların və dövlətlərarası təsisatların ali rəhbərləri və xüsusi məsul şəxsləri.
3. Bütün ölkələrin qanunverici, icraedici və məhkəmə orqanlarının rəhbərləri və üzvləri.
4. Bütün ölkələrin nüfuzlu siyasi partiyalarının, hərəkatlarının rəhbərləri və ictimai fəaliyyət baxımından fəal nümayəndələri.
5. Ölkələrin birinci dərəcəli inzibati-ərazi vahidlərinin müxtəlif hakimiyyət qollarının rəhbərləri.
6. Bütün ölkələrin əhalisinin sayı 100 mindən az olmayan şəhərlərinin və digər yaşayış məntəqələrinin, o cümlədən paytaxtların və birinci dərəcəli inzibati-ərazi vahidlərinin rəhbərləri.
7. Konkret fəaliyyətləri geniş ictimaiyyətin diqqət mərkəzində olmuş və regionun, ölkənin, dünyanın həyatına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərmiş beynəlxalq, ölkə, əyalət miqyaslı digər siyasi xadimlər.
8. Ölkədaxili və ya beynəlxalq miqyasda fəaliyyət göstərən kifayət qədər nüfuzlu siyasi, ictimai, qeyri-siyasi təşkilatların rəhbərləri və ictimai fəaliyyət baxımından fəal nümayəndələri.
9. Fərdi şəkildə regionun, ölkənin, dünyanın həyatı üçün vacib hadisələrdə iştirak edən hüquq müdafiəçiləri, sülhməramlılar və digər şəxslər.
10. Dövlətlərin digər dövlətlərdə və beynəlxalq təşkilatlarda müstəqil diplomatik nümayəndliklərinin rəhbərləri, fövqəladə və səlahiyyətli səfir dərəcəsinə və ya analoji ali diplomatik dərəcəyə malik diplomatik nümayəndələr, habelə peşəkar fəaliyyəti beynəlxalq münasibətlərə əhəmiyyətli təsir göstərmiş digər diplomatlar.

İdmançılar

Burada "idman növü" dedikdə, Beynəlxalq Olimpiya Komitəsinin tanıdığı idman növləri, II dərəcəli mənbələrin əhatə etdiyi habelə beynəlxalq federasiya və/və ya milli federasiya(lar) tərəfindən vahid qaydalar əsasında keçirilən dayanıqlı yarış sisteminə malik olan digər idman növləri nəzərdə tutulur.

1. Olimpiya, Paralimpiya oyunlarının, istənilən idman növü üzrə dünya, qitə, ölkə çempionatlarının və kuboklarının qalibləri və mükafatçıları.
2. İstənilən idman növü üzrə olimpiya, dünya, qitə və ölkə rekordçuları.
3. İstənilən idman növü üzrə ölkə milli komandalarının üzvləri.
4. Ən məşhur idman növləri üzrə əhəmiyyətli beynəlxalq yarışların iştirakçıları.
5. Ən məşhur idman növləri üzrə ölkələrin yüksək liqasında çıxış edən klubların üzvləri.
6. Yuxarıdakı şərtlərə cavab verən idmançıların məşqçiləri və komandaların baş məşqçiləri.
7. İdman tarixində adları ilə bu və ya digər əhəmiyyətli hadisələrin bağlı olduğu idmançılar.
8. Aparıcı idman funksionerləri (olimpiya komitələrinin, idmanın müxtəlif növləri üzrə milli və beynəlxalq federasiyaların rəhbərləri və s.), əhəmiyyətli idman tədbirlərinin təşkilatçıları, beynəlxalq səviyyədə tanınmış görkəmli idman hakimləri.
9. Məşhur idman həvəskarları.

Mədəniyyət və incəsənət xadimləri

Kütləvi mədəniyyət və incəsənət xadimləri

Kütləvi mədəniyyət və incəsənət xadimi dedikdə, onların xidmətləri və ya istedadları haqqında mütəxəssislər və digər şəxslərdə mənfi və ya müsbət rəyin olub olmamasından asılı olmayaraq, məşhur şou-biznes xadimləri, o cümlədən dəb industriyası və model biznesi və məşhur kütləvi incəsənət xadimləri və onlara uğur qazanmaqda kömək edən prodüserlər, promouterlər, mahnıların söz və musiqi müəllifləri nəzərdə tutulur. Bu zaman aşağıdakı məşhurluq meyarları tətbiq edilə bilər:

1. Kitab və disklərin tirajları, konsert və kinoprokatdan gələn gəlirlər və kommersiya uğurunun bu kimi digər göstəriciləri.
2. Ən məşhur xit-parad, reytinq, siyahı və ictimai rəy sorğularında yerlər.
3. Kütləvi mədəniyyət və incəsənət xadiminin həyat və fəaliyyətinin ümummilli informasiya, peşəkar və əyləncəli dövri nəşrlərdə, ensiklopediyalarda, kütləvi tele və redioverilişlərdə və nüfuzlu internet saytlarda dəfələrlə işıqlandırılması.

Pornoindustriyada fəaliyyət göstərən şəxslər bu bəndin tələblərinə cavab vermiş sayılmırlar (bax: Pornoindustriya).

Qeyri-kütləvi mədəniyyət və incəsənət xadimləri

Qeyri-kütləvi – "yüksək", ciddi və ya klassik mədəniyyət və incəsənət xadimi dedikdə, geniş kütləyə məlum olub olmamasından asılı olmayaraq peşəkar ictimaiyyətdə sabit və ya təzadlı-qalmaqallı şöhrətə malik olan yazıçılar, ədəbi tərcüməçilər, musiqiçilər, aktyorlar, rejissorlar, rəssamlar, fotoqraflar, heykəltəraşlar və başqaları, habelə qeyd edilən xadimlərlə işləyən naşirlər, redaktorlar, muzey əməkdaşları, tənqidçilər və s. nəzərdə tutulur. Şöhrətə malik olmanın sübutu kimi aşağıdakılar çıxış edə bilər:

1. Ən nüfuzlu və tanınmış peşə mükafatları, o cümlədən Nobel mükafatı, Pulitser mükafatı, Qonkur mükafatı, fəxri təqaüdlər, nüfuzlu akademiyalarda üzvlük və sair.
2. Qeyri-kütləvi mədəniyyət və incəsənət xadiminin fəaliyyət göstərdiyi sahədə mövcud olan ən nüfuzlu təsisatlar tərəfindən dəstəklənməsi.
3. Fəaliyyət göstərdiyi sahədə nüfuza malik olan nəşrlərdə qeyri-kütləvi mədəniyyət və incəsənət xadiminin yaradıcılığına həsr edilmiş rəy və analitik materialların dərc edilməsi.
4. Qeyri-kütləvi mədəniyyət və incəsənət xadiminin, onun fəaliyyət göstərdiyi sahədə nüfuza malik olan mükafatları təltif edən jürinin – komissiyanın üzvü seçilməsi.

Jurnalistlər

Jurnalist dedikdə, çap və elektron kütləvi informasiya vasitələrində dərc edilən xəbər, məqalə və analitik materialların müəllifləri, habelə televiziya və radio verilişlərin aparıcıları olan və aşağıdakı meyarlardan azı birinə cavab verən şəxslər nəzərdə tutulur:

1. Ən nüfuzlu ümummilli KİV-lərin{{Efn|Nümunə: AzTV, The New York Times, BBC, TRT Haber və s.) aparıcı jurnalistləri, o cümlədən, ştatda olan köşə yazarları, daimi müxbirlər, populyar verilişlərin aparıcıları.
2. Vikipediya qaydalarına uyğun olaraq əhəmiyyətli sayılan KİV-lərin baş redaktorları və bir neçə il bu vəzifəni tutmuş şəxslər.
3. Ən nüfuzlu peşə mükafatlarına layiq görülənlər.
4. Müstəqil nüfuzlu mənbələr tərəfindən peşəkar fəaliyyəti geniş işıqlandırılmış digər jurnalistlər.

Pornoindustriya

Pornoindustriya sahibləri, o cümlədən əsas fərdi kateqoriyalardakı təkrar namizədlər, tanınmış peşəkar mükafatlar və əsas pornoqrafik jurnallar ensiklopedik sayılırlar.

Digər şəxslər

Bu kateqoriyaya ayrı-ayrı əsərləri sayəsində bu və ya digər səbəbdən dünyanın və ya ölkənin ictimai və ya mədəni həyatında əhəmiyyətli hadisəyə çevrilmiş şəxslər aid edilir.

Əlavə meyarlar

İstifadəçinin özü haqqında məqalə

Vikipediyada istifadəçinin özü və ya şəxsi münasibətləri olduğu şəxs haqqında məqalə yaratması təqdirəlayiq hal sayılmır. Əgər siz özünüz və ya şəxsi münasibətləriniz olan şəxs haqqında Vikipediyada məqalə yaradılmasında maraqlısınızsa – öz adınızı və ya həmin şəxsin adını Vikipediya:Məqalə istə/Bioqrafiya səhifəsinə əlavə edin: bununla siz Vikipediya layihəsinin bütün iştirakçılarına bu məqaləni yaratmağı təklif etmiş olursunuz.

Axtarış sistemləri vasitəsilə yoxlama

Hər hansısa bir şəxsin əhəmiyyətlilik dərəcəsi ilə bağlı qərar verməmişdən əvvəl onun adını (adının bir neçə yazılış variantını) əsas iki-üç axtarış sistemində axtarmaq lazımdır: neçə keçid tapılır, bu keçidlərdə hansı növ informasiyalar yer alır? Hansısa bir şəxsin adının internetdə tez-tez xatırlanması hələ onun əhəmiyyətli şəxs olması (şəxs, məsələn, hansısa forumun daimi iştirakçısı da ola bilər) və ya adın internetdə yer almaması şəxsin əhəmiyyətli şəxs olmaması (insan fəaliyyətinin bütün sahələri haqqında dolğun məlumat hələ ki, internetdə tam əksini tapmayıb) demək deyil. Bununla belə, əksər hallarda şəxsin adının internet səhifələrində tez-tez xatırlanması yaxşı göstərici sayılır.

Həmçinin bax

1. Vikipediya:Vikipediya nə deyil?