İzooktan

İzooktan (2,2,4-trimetilpentan) – alifatik sıranın doymuş karbohidrogenidir. Kimyəvi formulu С(СН₃)₃—CH₂—CH(CH₃)₂-dir. Oktanın izomeridir.

İzooktan
Ümumi
Kimyəvi formulu	С(СН3)3-CH2-CH(CH3)2
Molyar kütlə	114,23 q/mol
Fiziki xassələri
Sıxlıq	0.688 q/sm³
Termik xüsusiyyətlər
Ərimə nöqtəsi	-107,38  °S
Qaynama nöqtəsi	99,3  °S
Optik xüsusiyyətlər
Sındırma əmsalı	1,39145
Təsnifatı
CAS-da qeyd. nöm.	540-84-1
PubChem	10907
RTECS	SA3320000
ChEBI	62805
BMT nömrəsi	1262
ChemSpider	10445

Xassələri

Izooktan – şəffaf, rəngsiz, benzin iyi gələn mayedir; tər. -107,38^o C, tqay. 99,3^oC, sıxlığı 0.66192 q/sm³ (20 °C), n_D²⁰ 1,39145, yanma istiliyi 5,463 mkc/mol və ya 1305,29 kkal/mol (25^oC, p=const), buxarlanma istiliyi 307,63 kc/q və ya 73,50 kal/q (25^oC). izooktan suda həll olmur, adi üzvi həlledicilərdə həll olur; azeotrop qarışıqlar əmələ gətirir (məsələn, benzolla, metil və etil spirtləri ilə). Izoktanın detonasiya xassələri oktan ədədi şkalasında 100 vahidə bərabər qəbul edilir.

Alınması

Izooktan oktanın digər izomerləri kimi az miqdarda birbaşa qovulan benzinin tərkibində olur. Sənayedə izooktanı diizobutileni katalizator (məc., mis-xrom) üzərində hidrogenləşdirməklə və ya izobutan-izobutileni qatı sulfat turşusu, AlCl₃, BF₃ və s. katalizatorlar iştirakında alkilləşdirməklə alırlar. İzooktanın keyfiyyətinə tələblər ГОСТ 12433-83 "Etalon izooktan" və ГОСТ 4095-75 "Texniki izoktan. Texniki şərtlər"-də verilir.

Tətbiqi

Izooktan benzin istehsalında əlavə kimi benzinin antidetonasiya xassələrini[1] yaxşılaşdırmaq üçün, həmçinin həlledici kimi tətbiq olunur.

Mənbə

• Werner Dabelstein et al. Automotive Fuels // Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry 2007, Wiley-VCH, Weinheim. DOI:10.1002/14356007.a16_719.pub. 2