İzooktan (2,2,4-trimetilpentan) – alifatik sıranın doymuş karbohidrogenidir. Kimyəvi formulu С(СН3)3—CH2—CH(CH3)2-dir. Oktanın izomeridir.

İzooktan
Molekulyar modelin şəkli
Ümumi
Kimyəvi formulu С(СН3)3-CH2-CH(CH3)2
Molyar kütlə 114,23 q/mol
Fiziki xassələri
Sıxlıq 0.688 q/sm³
Termik xüsusiyyətlər
Ərimə nöqtəsi -107,38  °S
Qaynama nöqtəsi 99,3  °S
Optik xüsusiyyətlər
Sındırma əmsalı 1,39145
Təsnifatı
CAS-da qeyd. nöm. 540-84-1
PubChem
RTECS SA3320000
ChEBI 62805
BMT nömrəsi 1262
ChemSpider

Xassələri

redaktə

Izooktan – şəffaf, rəngsiz, benzin iyi gələn mayedir; tər. -107,38o C, tqay. 99,3oC, sıxlığı 0.66192 q/sm³ (20 °C), nD20 1,39145, yanma istiliyi 5,463 mkc/mol və ya 1305,29 kkal/mol (25oC, p=const), buxarlanma istiliyi 307,63 kc/q və ya 73,50 kal/q (25oC). izooktan suda həll olmur, adi üzvi həlledicilərdə həll olur; azeotrop qarışıqlar əmələ gətirir (məsələn, benzolla, metil və etil spirtləri ilə). Izoktanın detonasiya xassələri oktan ədədi şkalasında 100 vahidə bərabər qəbul edilir.

Alınması

redaktə

Izooktan oktanın digər izomerləri kimi az miqdarda birbaşa qovulan benzinin tərkibində olur. Sənayedə izooktanı diizobutileni katalizator (məc., mis-xrom) üzərində hidrogenləşdirməklə və ya izobutan-izobutileni qatı sulfat turşusu, AlCl3, BF3 və s. katalizatorlar iştirakında alkilləşdirməklə alırlar. İzooktanın keyfiyyətinə tələblər ГОСТ 12433-83 "Etalon izooktan" və ГОСТ 4095-75 "Texniki izoktan. Texniki şərtlər"-də verilir.

Tətbiqi

redaktə

Izooktan benzin istehsalında əlavə kimi benzinin antidetonasiya xassələrini[1] yaxşılaşdırmaq üçün, həmçinin həlledici kimi tətbiq olunur.

Mənbə

redaktə
  • Werner Dabelstein et al. Automotive Fuels // Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry 2007, Wiley-VCH, Weinheim. DOI:10.1002/14356007.a16_719.pub. 2