Şaken Aymanov (Tam adı: Şaken Kenjetayeviç Aymanov (qaz. Шәкен Кенжетайұлы Айманов); 2 (15) fevral 1914, Bayanaul[d]23 dekabr 1970, Moskva) — Qazaxıstan-sovet aktyoru, teatr və kino rejissoru[1]. SSRİ xalq artisti (1959)[1]. Qazaxıstan kinosunun atası hesab edilirdi[2][3].

Şaken Aymanov
qaz. Шәкен Кенжетайұлы Айманов
2014-cü ildə buraxılmış Qazaxıstan poçt markası.
2014-cü ildə buraxılmış Qazaxıstan poçt markası.
Doğum tarixi
Doğum yeri Pavlodar vilayəti, Bayanaul kəndi
Vəfat tarixi (56 yaşında)
Vəfat yeri Moskva, Rusiya SFSR, SSRİ
Vəfat səbəbi nəqliyyatın insan üzərindən keçməsi[d]
Dəfn yeri
  • Almatı Mərkəzi qəbiristanlığı[d]
Fəaliyyəti Aktyor
Fəaliyyət illəri 1954-cü ildən
Üzvlüyü
Mükafatları "Lenin" ordeni "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni "Şərəf nişanı" ordeni “Əmək igidliyinə görə” medalı "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalı
SSRİ xalq artisti People's Artist of Kazakh SSR "Stalin" mükafatı
IMDb ID0015004
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı və fəaliyyəti

redaktə

15 fevral 1914-cu ildə Pavlodar vilayətinin Bayanaul kəndində anadan olmuşdur[1]. Ailəsi kəndli maldar idi.

Şakenin əsl adı Şahkərimdir (qaz. Шаһкерім)[4].

1928-ci ildə orta məktəbi bitirmişdir[5]. 1931-1933-cü illərdə Semipalatinsk şəhərində yerləşən Qazaxıstan Pedaqoji Texnikumunda təhsil almışdır.

1933-cü ildən Qazaxıstan Dram Teatrında aktyor, rejissor, 1947-1951-ci illərdə baş rejissor işləmişdir[1].

1940-cı ildən kino sahəsində aktyor və rejissor kimi fəaliyyət göstərmişdir. Uzun müddət "Qazaxfilm" kinostudiyasının bədii rəhbəri olmuşdur[1].

1940-cı ildən Sov.İKP-nın üzvü idi.

Qazaxıstan SSR Ali Sovetinin 4 və 7-ci çağırışlarında deputat seçilmişdir.

O, 1963-cü ildə keçirilən III Moskva Beynəlxalq Film Festivalında münsiflər heyətinin üzvü olmuşdur[6].

23 dekabr 1970-ci ildə Moskva şəhərində vəfat etmişdir[1]. Almatı şəhərindəki Mərkəzi qəbiristanlıqda dəfn edilmişdir.

Mükafatları

redaktə

Şaken Aymanov SSRİ-nin və Qazaxıstan SSR-nin bir sıra dövlət mükafatları ilə təltif edilmişdir. Onlardan bəziləri bunlardır:

Tamaşalardakı rolları

redaktə
  • M. Auezovun “Koblandı” tamaşasında "Koblandı";
  • M. Qorkinin “Həyatın dibində” tamaşasında "Satin";
  • A. N. Ostrovskinin “Tufan” tamaşasında "Tixon";
  • U. Şekspirin “Şıltaq qızın yumşalması” tamaşasında "Petruççio".

Filmoqrafiya

redaktə

“Abayın mahnısı” (1946), “Cambul” (1953) və başqa filmlərə cəkilmişdir[1].

“Məhəbbət poeması” (1954), “Çöllər qızı” (1955), “Biz burada yaşayırıq” (1957), “Atamanın aqibəti” (1970) və digər filmlərin rejissorudur[1].

Xatirəsi

redaktə

1974-cü ildə çəkilmiş "Şəkər Aymanov" sənədli filmi Şaken Aymanovun yaradıcılığına həsr olunmuşdur.

“Qazaxfilm” kinostudiyası 1984-cü ildən Şaken Aymanovun adını daşıyır[1]. "Qazaxıfilm" kinostudiyasının ərazisində onun mərmər büstü qoyulub. Film studiyasında Aymanovun muzey kabineti yaradılıb.

Alma-Ata şəhərində Şaken Aymanov adına küçə var.

Yaşadığı evə onun xatirə lövhəsi vurulmuşdur.

Pavlodarda onun adına kinostudiya var.

Alma-Ata şəhərində 2003-cü ildən 2014-cü ilədək illik "Şaken ulduzları" (qaz. Шәкен Жұлдыздары) adlı animasiya filmləri festivalı keçirilmişdir.

Şaken Aymanovun 100 illik yubileyi münasibətilə üzərində 2014-cü il yazılmış poçt markası miniatür[8] filateliya məhsulu kimi 12 yanvar 2015-ci ildə Qazaxıstan poçtu tərəfindən dövriyyəyə buraxılmışdır[9].

Ailəsi

redaktə

Qardaşı — Kauken Kenjetayev (1916—2008), müğənni, Kazak Opera və Balet Teatrının direktoru, Qazaxıstan SSR-nin xalq artisti (1959);

Oğlu — Murat Aymanov (1939—1993);

Qızı — Mayra Aymanov (1938—1993), opera müğənnisi, Asanali Aşimovun həyat yoldaşı idi.

İstinadlar

redaktə
  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 AYMANOV Şaken Kenjetayeviç Arxivləşdirilib 2022-08-13 at the Wayback Machine. ensiklopediya.gov.az  (az.)
  2. Kazakh festival awards Iranian films. presstv.ir
  3. Faces of history: Shaken Aimanov. caspionet.kz
  4. "Рекомендательный библиографический указатель/Национальная библиотека РК". «Voxpopuli.kz». 2017-02-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 февраля 2017.
  5. Жолдасбекұлы М., Салғараұлы Қ., Сейдімбек А. Айманов Шәкен // Елтұтқа. Ел тарихының әйгілі тұлғалары. — Астана: KÜL TEGIN, 2001. — С. 335-336. — 358 с. — ISBN 9965-441-26-X.
  6. "3rd Moscow International Film Festival (1963)". 2014-03-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-03-29.
  7. Архивная служба Павлодарской области :: Календарь памятных дат[ölü keçid]
  8. miniature sheet of 1[ölü keçid]
  9. "KZ002.15". 2022-05-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-09.

Xarici keçidlər

redaktə