Şansla məhdudlaşan portfel seçimi
Şansla məhdudlaşan portfel seçimi (ing. Chance-Constrained Portfolio Selection) — maliyyə riskini nəzərə alaraq müəyyən bir ehtimalla gəlirlilik hədəflərinə çatmağı təmin edən portfel idarəetmə metodudur.[1] Bu yanaşma, portfel seçiminin qeyri-müəyyənlik və riskə məruz qaldığı hallarda investorun müəyyən bir ehtimal həddi daxilində hədəf gəlirini əldə etməsini təmin edir. Beləliklə, şansla məhdudlaşan portfel seçimi, xüsusilə maliyyə bazarlarında qeyri-müəyyən və dəyişkən mühitdə istifadə olunur.[2]
Əsas prinsipləri
redaktə- Gəlirin məhdudlaşdırılması — portfelin müəyyən bir gəlir səviyyəsinə çatması ehtimalı məhdudlaşdırılır. Yəni, portfelin gəlirinin müəyyən bir minimum səviyyədən aşağı düşməməsi ehtimalı əvvəlcədən təyin edilir.[3]
- Risklərin nəzərə alınması — risk və gəlirlilik ehtimalları balanslaşdırılaraq investorların riskə dözümlülüyünə uyğun şəkildə optimallaşdırılır. Bu, risklər və gözlənilməz gəlirlərlə bağlı qeyri-müəyyənliklərin ehtimal çərçivəsində idarə olunmasını təmin edir.
- Ehtimal həddi (şans məhdudiyyəti) — portfel seçimi zamanı müəyyən edilən ehtimal həddi, məsələn, gəlirin müəyyən səviyyədən aşağı düşməsi ehtimalının maksimum 5% olması kimi bir məhdudiyyət qoyulmasıdır.[4]
Mərhələləri
redaktəİlk olaraq, portfel üçün nəzərdə tutulan minimum gəlirlilik səviyyəsi müəyyən edilir. Şansla məhdudlaşma yanaşmasında riskin səviyyəsi ehtimal həddi ilə tənzimlənir. Məsələn, portfelin gəlirinin müəyyən səviyyədən aşağı düşməsi ehtimalının 5%-dən az olması istənilə bilər. Müxtəlif maliyyə alətləri arasında optimal bölgü müəyyən edilir. Bu zaman hər bir aktivin gözlənilən gəliri və riski, həmçinin onların qarşılıqlı əlaqələri (kovariasiya) nəzərə alınır.[5]
Tətbiq sahələri və üstünlükləri
redaktəŞansla məhdudlaşan yanaşma, riski nəzərə alan sərmayəçilər üçün uyğundur, çünki qeyri-müəyyən şəraitdə gəlir hədəfinə çatmaq ehtimalını tənzimləyir. Ehtimal məhdudiyyəti əlavə edilərək portfel optimallaşdırması daha dayanıqlı və investisiyanın uzunmüddətli sabitliyini təmin edir. Bu yanaşma maliyyə bazarlarının dəyişkənliyini və risklərini nəzərə alaraq, dəyişən iqtisadi şərtlərə uyğunlaşma qabiliyyətini artırır.[6]
Hesablanması
redaktəPortfel gəlirinin müəyyən bir 𝑅 səviyyəsindən aşağı düşməməsi ehtimalını təmin etmək üçün şərt qoyula bilər:[7]
Burada:
- 𝑃 — ehtimaldır,
- 𝑅 — tələb olunan minimal gəlir səviyyəsidir,
- 𝛼 — bu gəlirin əldə edilmə ehtimalıdır (məsələn, 0.95 və ya 95%).
Bu tip yanaşma, sərmayəçilərə öz portfellərini risk və gəlirlilik ehtimallarına uyğun şəkildə optimallaşdırmağa imkan verir.
İstinadlar
redaktə- ↑ A. Chance and W. W. Cooper (1959), "Chance-Constrained Programming," Management Science, 6, No. 1, 73-79. [1]. Retrieved September 24, 2020
- ↑ Naslund, B. and A. Whinston (1962), "A Model of Multi-Period Investment under Uncertainty," Management Science, 8, No. 2, 184-200. [2] Retrieved September 24, 2020.
- ↑ Borch, K. H. (1968), The Economics of Uncertainty, Princeton University Press, Princeton. [3] Arxiv surəti 24 iyul 2024 tarixindən Wayback Machine saytında. Retrieved September 24, 2020.
- ↑ Agnew, N.H, R.A. Agnes, J. Rasmussen and K. R. Smith (1969), "An Application of Chance-Constrained Programming to Portfolio Selection in a Casualty Insurance Firm," Management Science, 15, No. 10, 512-520. [4]. Retrieved September 24, 2020.
- ↑ Seppälä, J. (1994), “The diversification of currency loans: A comparison between safety-first and mean-variance criteria,” European Journal of Operations Research, 74, 325-343. [5]. Retrieved September 25, 2020.
- ↑ Bay, X., X. Zheng and X. Sun (2012), "A survey on probabilistic constrained optimization problems," Numerical Algebra, Control and Optimization, 2, No. 4, 767-778. [6] Arxiv surəti 28 avqust 2024 tarixindən Wayback Machine saytında. Retrieved September 25, 2020.
- ↑ Pyle, D. H. and Stephen J. Turnovsky (1971), “Risk Aversion in Chance Constrained Portfolio Selection, Management Science,18, No. 3, 218-225.[7]. Retrieved September 24, 2020.