Şirvani Basayev
Şirvani Basayev (11 iyun 1968 və ya 11 iyun 1969, Dışne-Vedeno[d], Çeçen-İnquş MSSR – Qroznı) — Çeçen hərbçi və dövlət xadimi. İçkeriyanın yanacaq və energetika naziri, Çeçenistanın müstəqilliyi uğrunda hər iki Çeçenistan müharibəsinin iştirakçısı. Briqada generalı və İçkeriya ordusunun qərargah rəisi. Şamil Basayevin kiçik qardaşı.
| Şirvani Basayev | |
|---|---|
| çeç. Баси Салмани воI Ширвани | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 11 iyun 1968 (56 yaş) və ya 11 iyun 1969 (55 yaş) |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat yeri | |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Rütbəsi | briqada generalı |
| Döyüşlər | |
Bioqrafiyası
redaktəŞirvani Basayev 1968-ci il iyunun 11-də Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Vedeno rayonunun Dışne-Vedeno kəndində anadan olmuşdur. Atası Salman Basayev rus qoşunları ilə döyüşdə həlak olmuşdur. Anası isə Nura Basayeva idi[1][2][3][4]. Şirvaninin özü istisna olmaqla, bütün Basayevlər ailəsi hər iki Çeçenistan müharibəsində həlak olur[5]. O, ÇİR-nın ən məşhur komandirlərindən biri idi və briqada generalı rütbəsinə qədər yüksəlmişdir[6]. Çağırış adları - Berkut, Rəsul, ləqəbi - Qumral Şirvani[7].
İçkeriyanın ali mükafatı olan “Koman siy” (“Millət şərəfi”) ordeni ilə təltif edilmişdir[8].
O, Vedeno, Nojay-Yurt və Şatoy rayonlarında çeçen separatçılarının dəstələrinə komandanlıq etmiş, 2001-ci ildə Vedenodakı hərbi komendantlıq da daxil olmaqla, öz zonasında federal qoşunlara qarşı cəsarətlə dirəniş göstərmişdir[9][6].
Qardaşı Şamillə birlikdə Çeçenistanda və Qafqazda 90-cı illərdə başlayan bütün siyasi və hərbi proseslərdə iştirak etmişdir[10][11][12][13][7][14][15]:
- 1991-ci ilin avqust-noyabr aylarında qumral Şirvani “çeçen inqilabı” hadisələrində fəal iştirak edib;
- 1991-ci il oktyabrın 5-də Çeçen-İnquş MSSR Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin binasının ələ keçirilməsində iştirak edib;
- 1992-ci ilin avqustunda kiçik Basayev Abxaziya tərəfində gürcü-abxaz münaqişəsində könüllü kimi iştirak edib;
- 1994-1996-cı illərdə Şirvani Birinci Çeçenistan müharibəsində iştirak edib;
- 1994-cü ildə Çeçen İçkeriya Respublikası Silahlı Qüvvələrinin "Abxaz batalyonu"nun (1992-1993-cü illərdə Gürcüstan-Abxaziya müharibəsində iştirak etmiş çeçen könüllülərdən ibarət batalyon) "xüsusi əməliyyatlar" taqımının komandiri olur;
- 1995-ci ildə Bamut kəndinin komendantı olur;
- 1995-ci il noyabrın 27-də Cövhər Dudayev onu Vedeno rayon administrasiyasının başçısı təyin edir (Bitimirovun yerinə);
- 1995-ci ildə qardaşı Şamilin Budyonnovska basqını zamanı Şirvani Federal qüvvələrlə danışıqlarda iştirak edib[16];
- 1996-cı ildə Nazran, Xasavyurt və Moskvada federal mərkəzlə danışıqlarda İçkeriya nümayəndə heyətinin üzvü olub;
- 1998-ci ildə Çeçen İçkeriya Respublikasının yanacaq və energetika naziri təyin edilib;
- 1998-ci ilin martında “UNCO” neft şirkətinin prezidenti;
- 1999-cu ilin avqustundan Şirvani çeçen döyüşçülərinin Dağıstana yürüşündə iştirak edib;
- 1999-cu ildən Şirvani Basayev İkinci Çeçenistan müharibəsində İçkeriya ordusunun qərargah rəisi kimi iştirak edib.
Şirvani dəfələrlə ölüm ayağında olmuş və çoxlu yaralar almışdır. Rusiya xüsusi xidmət orqanlarının məlumatında onun bir neçə dəfə öldürülməsi bəyan edilib[17][18][14]. 2000-ci ildə Şirvani Basayevin öldürülməsi barədə şayiələr yayılsa da, bu təsdiqini tapmamışdır[19][20][21]. Bəzi məlumatlara görə, ağır zədə aldıqdan sonra 2002-ci ildə müalicə olunmaq üçün təcili olaraq Türkiyəyə təxliyə edilib[22][23].
Çeçenistan rəhbəri Ramzan Kadırovun sözlərinə görə, Şirvani Basayev Türkiyədə yaşayır[24][25][26][27][28].
İstinadlar
redaktə- ↑ "В Чечне, возможно, убит отец Басаева". РБК (rus). 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ "В Чечне убит отец Басаева". www.kommersant.ru (rus). 2002-01-21. 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ Кавказский Узел. ""Новые известия": мать Басаева смерть сына восприняла спокойно". Кавказский Узел. 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ "Мать Басаева встретила гибель сына спокойно". newizv.ru (rus). 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ "Спецслужбы взяли в заложники зятя Басаева, чтобы выйти на прямых родственников". Gorod.lv (rus). 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ 1 2 "Басаев - тень Басаева : В Чечне уничтожен родной брат главного террориста". flb.ru. 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ 1 2 "Рыжий Ширвани: как сложилась судьба младшего брата Шамиля Басаева?". Живой Кавказ: информационно-аналитический интернет журнал. 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ "Стая / Чеченское колесо". www.telenir.net. 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ "Хозяевами Ведено каждую ночь становятся боевики / События / Независимая газета". www.ng.ru. 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ "БАСАЕВ Ширвани Салманович (младший брат Шамиля Басаева)" (rus). antiterrortoday. 27.09.2021. 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-26.
- ↑ "Тимур Музаев "ЧЕЧЕНСКАЯ РЕСПУБЛИКА ИЧКЕРИЯ. Политический мониторинг. Ежемесячные обзоры: Октябрь 1997 - сентябрь 1999 г." | Часть I". FEDY-DIARY.RU (rus). 2010-08-26. 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ "Тимур Музаев "ЧЕЧЕНСКИЙ КРИЗИС " 99. Политическое противостояние в Ичкерии: расстановка сил, хроника, факты" | Часть II". FEDY-DIARY.RU (rus). 2010-08-26. 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ "Ширвани Басаев. Как сложилась судьба брата Шамиля Басаева?". Политика в Рашке (rus). 2019-07-11. 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ 1 2 "Ширвани Басаев: что стало с братом самого опасного террориста". russian7.ru (rus). 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ "Дагестан. Они сражались за родину: Хасавюрт-99". expert.ru. 2021-09-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-28.
- ↑ "25 лет освобождению заложников в Будённовске / Редакция" (rus). 2021-10-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-14.
- ↑ "Информационные агентства сегодня вечером сообщили о гибели в Чечне Ширвани Басаева - брата Шамиля Басаева". Эхо Москвы (rus). 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ "Уничтожен один из крупнейших организаторов чеченского террора — Ширвани Басаев. Новости. Первый канал" (rus). 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ Редакция Правда.Ру. "Ширвани Басаев скорее жив, чем мертв". Правда.Ру (rus). 2000-12-20. 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ "Прокуратура Чечни считает, что Ширвани Басаев жив". lenta.ru. 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ "Ширвани Басаев жив". Радио Свобода (rus). 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ "Деньги Басаева | Статьи | Известия". web.archive.org. 2019-02-07. Archived from the original on 2019-02-07. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ "Басаев воткнул себе в ногу нож — Российская газета". web.archive.org. 2019-02-07. Archived from the original on 2019-02-07. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ "Чеченский след: как Турция годами укрывает бежавших из России боевиков". EADaily (rus). 2021-10-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ "Напавшие на резиденцию Кадырова боевики схвачены в Турции". ВЗГЛЯД.РУ (rus). 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ "Рамзан Кадыров призвал Анкару выдать скрывающихся в Турции чеченских террористов". www.kommersant.ru (rus). 2016-07-05. 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ "Кадыров попросил Эрдогана выдать Чечне террористов". ТВ Центр - Официальный сайт телекомпании (rus). 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.
- ↑ Татьяна ГУЩИНА. "Кадыров: Задержанные в Турции террористы убивали и совершали теракты в Чечне". stav.kp.ru (rus). 2016-11-05. 2021-10-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-27.