Ələddin (cizgi filmi, 1992)
Ələddin (ing. Aladdin) - 1992-ci ildə Walt Disney Pictures şirkəti tərəfindən istehsal olunmuş cizgi filmidir.[2] Cizgi filminin motivləri əsasında kompüter oyunları və cizgi serialı istehsal edilmişdi. Hovard Eşmen[3] "Ələddin" cizgi filminin baş mahnısının ssenarisini "Disney" studiyasının prezidenti Ceffri Katsenberqə təklif etmiş və müvəffəqiyyət əldə etmişdir. Hovard Eşmenin 1991-ci ildə ölümündən sonra[4] mahnıya musiqini Alan Menken bəstələmişdir. Cizgi filmində personajları Skott Ueyncer, Bred Keyn, Linda Larkin, Robin Vilyams, Conatan Friman, Frenk Uelker, Hilbert Qottfrid və başqaları səsləndirmişdir. Bu cizgi filmi "Walt Disney Pictures" studiyası tərəfindən istehsal edilmiş Disneyin 31-ci qısametrajlı filmidir.
| Ələddin | |
|---|---|
| ing. Aladdin | |
.jpg) | |
| Janr | Macəra |
| Rejissor |
Con Masker Ron Klements |
| Prodüser |
Con Masker Ron Klements |
| Ssenari müəllifi |
Ron Klements Con Masker Ted Elliott Terri Rossio |
| Rolları səsləndirənlər |
Skott Ueyncer Bred Keyn Linda Larkin Robin Vilyams Conatan Friman Frenk Uelker Hilbert Qottfrid |
| Bəstəkar | Alan Menken |
| Dil | İngilis dili |
| Ölkə |
 ABŞ |
| Studiya | Walt Disney Feature Animation |
| Distribüsiya | Walt Disney Pictures |
| Davametmə müddəti | 90 dəqiqə |
| İl | 1992 |
| İlk baxış | 25 noyabr 1992 |
| Büdcə | $28 milyon |
| Gəlir | $504,050,219 milyon[1] |
| Sonrakı | Cəfərin qayıdışı |
| ID 0103639 | |
| Rəsmi sayt | |
"Ələddin" cizgi filminin süjet xətti və bir çox personajları 1940-cı ildə Böyük Britaniyanın "London Films" studiyası tərəfindən çəkilən Bağdad oğrusu (ing. The Thief of Bagdad) filminin əsasında hazırlanmışdır.[5] Film Min bir gecə adlı nağıllar toplusunun əsasında hazırlanmış və filmdəki hadisələr Bağdad şəhərində baş verir. Lakin "Ələddin" cizgi filmində göstərilən hadisələr uydurulmuş "Aqrabah" (ing. Agrabah) şəhərində baş verir.
"Ələddin" cizgi filmi ilk dəfə olaraq 25 noyabr 1992-ci il tarixində göstərilmiş və tənqidçilər tərəfindən müsbət qarşılanmışdır. Cizgi filmi $28 milyon dollarlıq büdcə ilə ABŞ-da $217 milyon dollar, dünyada ümumi hesabla isə $504 milyon dollardan artıq gəlir əldə etmişdir. Bununla bərabər cizgi filmi bir çox mükafatlara layiq görülmüşdür. 2011-ci ildə bu cizgi filminin əsasında "Ələddin" başlığı altında müzikl çəkilmişdir.[6]
Məzmun
redaktə
Xəbərdarlıq: Yazının davamı əsərin məzmunu haqqında məlumat ehtiva edir.Cizgi filminin əvvəli tacirin "Sehirli çıraq" haqqında mahnı oxuması ilə başlayır. Sultanın Aqrabah vəziri Cəfər çoxdan köhnə artefaktı axtarır. Bu artefakt "Sehirli çıraq" adlanır. Onun daxilində isə bütün arzuları yerinə yetirən Cin yaşayır. Onu "Sehirli çıraq"dan azad etmək üçün yalnız bir adam "Nahamar almaz" xilas edə bilər. Həmin adamın adı Aqraba küçəsində oğru olan Ələddindir. Ələddin mahir oğrudur. Bu sənətlə yeniyetmə yaşından məşğul olur. Dostu isə meymun Abudur. Ələddin və Abu birlikdə tacirlərdən malları oğurlayır. Bu müddətdə Sultanın qızı Jasmin qanuna görə həm yeniyetmə, həm də şahzadə olan şəxsə ərə getməlidir. Jasmin isə sevmədiyi şəxsə ərə getmək istəmir. Bu səbəbdən Jasmin qəsrdən qaçmağa hazırlaşır. Jasmin qaçmamışdan əvvəl sevimli pələngi Racca ilə vidalaşır. Jasmin qəsrdən qaçdıqdan sonra küçədə ac qalan uşağa tacirin bazarda qoyduğu meyvə verir. Bunun üzündən meyvələri satan tacir ilə rastlaşır. Tacir Jasminin oğurluq etməsi səbəbindən onu həbs etdirir. Amma tacir bilmirki həmin qadın Sultanın qızıdır. Həbs edildikdə onun əllərinin kəsilməsinə əmr verilir. Lakin Ələddin buna imkan vermir. Ələddin ilə Jasmin qaçırlar. Lakin yolda gözətçilər tərəfindən yaxalanırlar. Bu səbəbdən Jasmin özünü Sultanın qızı olaraq təqdim edir və bunu sübut edir. Jasmin saraya, Ələddin və Abu isə həbs edilərək, zindanxanaya göndərilir.
Gecə vaxtı Cəfər qoca kişi cildinə girərək zindana gedir. Cəfər qulluq əvvəzində onları mağaraya apardığını deyir. Əgər Ələddin onu mağaraya apararsa, onda onlara çoxlu almazlar verəcəkdir. Cəfər əlindəki almazları Ələddinə göstərərək, onu çaşdırır. Almazlara ram olan Ələddin Cəfər ilə razılaşır. Ələddin zindandan qoca kişi ilə birlikdə buradan qaçırlar. Lakin Ələddin həmin adamın Sultanın vəziri olduğunu bilmir. Vəzir Cəfər onları mağaraya aparır. Həmçinin, Cəfər xəbər verir ki, Ələddin artıq edam edilmişdir. Jasmində çox qısa müddətə həmin oğlana qarşı simpatiya yaranmışdır. Bu mağarada "Sehirli çıraq" yerləşir. Ələddin həmin çırağı çox çətinliklə tapır. Bu işdə Ələddinə Sehirli Xalça kömək edir. Ələddin çırağı tapan kimi qoca kişiyə verir. Lakin qoca kişi gözlənilmədən Ələddin və Abunu vulkanın içinə tullayır. Bu zaman arxa hissəsi daşlar altında qalmış Sehirli Xalça azad olur və onları xilas edir. Abunun sayəsində "Sehirli çıraq" onların yanında qalır. Ələddin "Sehirli çıraq"ı əlləri ilə səhvən ovuşdurur. Bu zaman gözlənilmədən onun içindən iki əlində tək zəncir olan Cin peyda olur. Cin ona 3 arzusunu yerinə yetirəcəyinə etiraf edir. Lakin Cinin şərtləri vardır: mən heç kəsi sevməyə məcbur edə bilmərəm; mən heç kəsi öldürə bilmərəm; mən heç kəsi qəbirdən dirildə bilmərəm. Ələddin Cinin bütün şərtlərini dinlədikdən sonra Şahzadə olmağa qərara gəlir. Bu məqsədlə Ələddin Jasminin qəlbini ələ alacaqdır.
"Sehirli çıraq"dan çıxan Cin onun verdiyi əmri yerinə yetirir. Sultanın qızı Jasmin üçün Şahzadə Əli adında varlı bir adamın gəldiyini görür. Bu zaman musiqi səslənir. Sultan onun qızının Şahzadə Əlinin almasına razı olur. Jasmin Şahzadə Əlini görən andan onu tanıyır. Onlar gecə vaxtı görüşürlər. Ələddin və Jasmin birlikdə Sehirli Xalça üzərinə hərəkət edərək musiqi oxuyurlar. Bu müddətdə Sultanın Vəziri Cəfər Əlddin üçün tələ hazırlayır. Cəfər Ələddini okeana atır. Lakin Əlddini Cin xilas edir. Bu Əlddinin ikinci arzusu olur. Cəfərin tutuquşusu Yaqo Sehirli çırağı Ələddindən oğurlayır və sahibinin yanına gətirir. Artıq Cin ilə Cəfər idarə edir. Cəfər ona iki arzusunu deyir: Sultan olmaq və dünyanın ən güclü maqı olmaq. Bundan sonra Cəfər Ələddin, Abu və Sehirli Xalçanı qarlı yerə verir. Ələddin Sehirli Xalçanın köməyi ilə Aqrabaha yenidən geri dönür. Bu müddətdə Cəfər Jasmini və Sultanı qula döndərir. Ələddin artıq saraya daxil olmuşdur. Jasmin onu görən zaman Cəfərin başını qatışdırır ki, "Sehirli çıraq" Ələddinə çatsın. Lakin Tutuquşu Yaqo buna mane olur. Sonradan Cəfər ilə Ələddin arasında ciddi mübarizə başlayır. Cəfər Jasmini qum saatının içinə bağlatdırır və Böyük Kobra İlanına dönür. Buna baxmayaraq Ələddin onunla qətiyyətlə mübarizə apararaq ona qalib gəlir. Jasmin və Sultan azad olurlar. Ələddin verdiyi sözə əməl edir. Bu zaman Ələddin Cinin iki əlində olan zəncirdən azad edir. Sultan isə qızı üçün yaratdığı qanunu dəyişdirir. Bu qanuna görə artıq Jasmin kimə istəsə ona da gedə bilər. Bu hadisələrdən sonra Ələddin və Jasmin şənlik edirlər və nişan gününə hazırlaşırlar.
Xəbərdarlığın sonu.Film musiqisi
redaktə"Ələddin" cizgi filminin ilk saundtrek albomu 31 oktyabr 1992-ci il tarixində hazırlanmışdır.[7] Saundtrek sözlərinin müəlifləri Hovard Eşmen və Tim Raysdır. Mahnıların bəstəkarı isə Alan Menkendir. Albomun yeni sözləri ilə buraxılan mahnıları 2001-ci ildə buraxılmışdır. Albomda olan mahnıların yeni versiyaları 2004-cü ildə xüsusi buraxılmışdır.[8] Burada mahnıların müxtəlif demo versiyaları vardır. Albom Alan Menken tərəfindən hazırlanmışdır. Alan Menken alboma görə müxtəlif mükafatlar qazanmışdır. Xüsusilə, albomda Tim Rays tərəfindən yazılan «A Whole New World» mahnısı seçilir.[9] Bəstəkar Alan Menken işinə görə müxtəlif nominasiya və mükafatlar, o cümlədən Oskar, Qızıl Qlobus mükafatı, Qremmi mükafatı və BAFTA mükafatlarına sahib olmuşdur.
| № | Başlıq | Sözlər | İfaçılar | Müddət |
|---|---|---|---|---|
| 1. | "Arabian Nights" (*) | Hovard Eşman | Brüs Adler | 1:19 |
| 2. | "Legend Of The Lamp" (monoloq Robin Vilyams) | (score) | 1:25 | |
| 3. | "One Jump Ahead" | Tom Rays | Bred Keyn | 2:22 |
| 4. | "Street Urchins" | (score) | 1:52 | |
| 5. | "One Jump Ahead (Reprise)" | Tim Rays | Bred Keyn | 1:01 |
| 6. | "Friend Like Me" | Hovard Eşman | Robin Vilyams | 2:26 |
| 7. | "To Be Free" | (score) | 1:39 | |
| 8. | "Prince Ali" | Hovard Eşman | Robin Vilyams | 2:51 |
| 9. | "A Whole New World" | Tim Rays | Bred Keyn və Lia Salonqa | 2:40 |
| 10. | "Jafar's Hour" | (score) | 2:43 | |
| 11. | "Prince Ali (Reprise)" | Hovard Eşman | Conatan Friman | 1:07 |
| 12. | "The Ends of the Earth" | (score) | 1:35 | |
| 13. | "The Kiss" | (score) | 1:51 | |
| 14. | "On A Dark Night" | (score) | 2:55 | |
| 15. | "Jasmine Runs Away" | (score) | 0:46 | |
| 16. | "Marketplace" | (score) | 2:37 | |
| 17. | "The Cave of Wonders" | (score) | 4:57 | |
| 18. | "Aladdin's Word" (When You Wish Upon A Star mahnısının fraqmentlərini ehtiva edir) | (score) | 1:51 | |
| 19. | "The Battle" | (score) | 3:39 | |
| 20. | "Happy End In Agrabah" (**) | (score) | 4:15 | |
| 21. | "A Whole New World (Aladdin's Theme)" | Tim Rays | Pibo Brayson və Recina Bell | 4:04 |
- (*) gec buraxılışına görə mahnıların sözləri bir az dəyişdirilmişdir.
- (**) Audio-kasset versiyalarından (1992-ci il) özündə alternativ məqalələr saxlayır.
| № | Başlıq | Sözlər | İfaçılar | Müddət |
|---|---|---|---|---|
| 22. | "Proud Of Your Boy (Demo)" | Hovard Eşman | Alan Menken | 2:26 |
| 23. | "High Adventure (Demo)" | Hovard Eşman | Alan Menken və Hovard Eşman | 4:21 |
İstinadlar
redaktə- ↑ "Aladdin box office info". Box Office Mojo. February 15, 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 17, 2009. (#invalid_param_val)
- ↑ Hill, Jim. "Jonathan Freeman returns as Jafar in new stage musical version of Disney's "Aladdin"". Jim Hill Media. 2011-06-13. 2019-08-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-12-26.
- ↑ "Howard Ashman Biography (1950-1991)". Filmreference.com. 2012-01-14. 2020-09-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-09-15.
- ↑ Obituary Variety Obituaries, March 18, 1991.
- ↑ "The 13th Academy Awards (1941) Nominees and Winners". oscars.org. 6 July 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 June 2013.
- ↑ "Seattle's 5th Avenue Theatre Premieres ALADDIN, 7/7-31" Arxivləşdirilib 2012-07-26 at the Wayback Machine, Broadway World
- ↑ Daly, Steve. "Unsettled Score". Entertainment Weekly. 1992-12-04. 2011-08-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-03-13.
- ↑ "Arabian Nights lyrics from The Return of Jafar". Aladdin Central. 2012-07-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-09-18.
- ↑ "The 25 Most Controversial Movies Ever". Entertainment Weekly. 2007-03-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-03-16.
Xarici keçidlər
redaktə- Ələddin — Internet Movie Database saytında