Əmir Saltuq qübbəsi

Əmir Saltuq qübbəsi — Ərzurumda, Çiftə minarəli mədrsənin arxasında, Üç qübbə adlanan tarixi abidənin ən böyüyü və ən əhəmiyyətlisidir.

Əmir Saltuq qübbəsi
39°54′14″ şm. e. 41°16′42″ ş. u.
Ölkə	Türkiyə
Şəhər	Ərzurum
Yerləşir	Ərzurum
Aidiyyatı	Saltuqlu bəyliyi
Sifarişçi	AƏmir Saltuq
Tikilmə tarixi	XII əsr
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tikilmə tarixi və kimin tikdirdiyi dəqiq müəyyən deyil. Amma Saltuqlu hökmdarı Əmir Saltuqa aid olduğu və XII əsrin sonlarında inşa edirildiyi qəbul edilir. Bir oturtmalı bünövrə üstündə yüksələn birbaşa zəmindən başlayan səkkizbucaqlı prizma formasındadır. Uzunluğu 4,75 metri aşan səkkizbucaqlı kənarı, yuxarıda üçbucaq bir alınlıqla bitir. Bu alınlıqlar qübbə ətraflı dolanan qırıqlığı bir xətt meydana gətirər. Bunların üstündə 45 sm qədər geri çəkilmiş olaraq silindrik bir blok yüksəlir. Külah konisi altda daha dik bir əymə ilə başlayırsa da, yüksəkliyinin yarısında daha ikisini bir hal alır. Bu keçid birdən olmadığı üçün ortaya bir qırıqlıq çıxmamış, papaq quruluşlu bir qübbə görünüşü almışdır. Hər gövdə divarının tam ortasında, çoxbucaqlı bir sütunla ayrılmış bir pəncərə cütlükləri vardır. Bu ikili pəncərələrin üstləri də iki kəmərlə keçilmişdir. Kəmərləri dolanıb söyən boyunca iki tərəfdən aşağıya enən bir silmə, pəncərələrin döşəmə xəttinə çatdıqda üfüqi olur və bütün quruluşu dolanır. Pəncərələrdən ara istiqamətlərə baxan dörd dənəsi tamamilə kardır; ana istiqamətlərə baxan dörd dənəsinin içində isə mazgal dəliyi formasında bir yarıq var, qübbə içi bunlarla işıqlanır. Şimal üzündəki pəncərə cütünün altında qapı vardır. Qapının dərhal arxasındakı kiçik bir nərdivanla cənazəliyə enirlər. Bu Anadoluda başqa heç bir qübbədə görünməyən bir xüsusiyyətdir. Cənazəlik qatı təxminən 4,5 m x 5,5 m ölçüsündədir və bir beşik tonozla örtülüdür. Üst qat, quruluşun xarici kimi səkkizbucaqlı formalıdır. İçəridə mehrab yoxdur. 6 metrdən hündür olan bir yüksəklikdə divarları ətraflı dolanan üfüqi bir silmədən sonra, künclərdəki dilimli kiçik tromplarla qübbəyə keçilər.

Mənbə

• http://www.kulturportali.gov.tr/?sayfaUrlEslesmiyor