0.999… (həmçinin 0.9 , 0.(9) kimi yazılır) — Riyaziyyatda onluq nöqtədən sonra yazılan sonsuz sayda 9 rəqəmindən ibarət olan rasional ədəd. 0.999… ədədi 0.9, 0.99, 0.999 və s. kimi ədədlərin hamısından böyükdür.[ 1] Bu ədəd 1 -ə bərabər olaraq göstərilə bilər. Başqa sözlə "0.999 …" və "1" eyni ədədi təmsil edir. Bu bərabərliyin riyazi olaraq sübuta yetirilməsinin bir çox yolu var.
Onluq kəsrdə 9 rəqəmi sonsuza kimi təkrarlanır.
Hər rasional ifadə sonlu sayda rəqəm ehtiva edən onluq ədədlərlə ifadə edilə bilməz. Məsələn;
5
9
=
0
,
(
5
)
{\displaystyle {\frac {5}{9}}=0,(5)}
1
3
=
0
,
(
3
)
{\displaystyle {\frac {1}{3}}=0,(3)}
kimi.
Əgər ikinci bərabərliyin hər iki tərəfini 3-ə vursaq:
3
3
=
3
×
0
,
3
¯
{\displaystyle {\frac {3}{3}}=3\times 0,{\bar {3}}}
1
=
0
,
(
9
)
{\displaystyle 1=0,(9)}
bərabərliyini alarıq.
0.
(
9
)
{\displaystyle 0.(9)}
ədədini riyaziyyat dilində məchul ifadələrə verilən
x
{\displaystyle x}
ilə əvəzləyək.
x
=
0
,
(
9
)
{\displaystyle x=0,(9)}
Hər iki tərəfi 10-a vuraq.
10
x
=
9
,
(
9
)
{\displaystyle 10x=9,(9)}
Hər iki tərəfdən ədədin özünü, yəni
x
{\displaystyle x}
-i çıxaq.
9
x
=
10
x
−
x
=
9
,
(
9
)
−
0
,
(
9
)
=
9
{\displaystyle 9x=10x-x=9,(9)-0,(9)=9}
Sadələşdirək.
x
=
1
{\displaystyle x=1}
Ədədimizi limit dilində ifadə ədək:
0.999
…
=
lim
n
→
∞
0.
99
…
9
⏟
n
=
lim
n
→
∞
∑
k
=
1
n
9
10
k
=
lim
n
→
∞
(
1
−
1
10
n
)
{\displaystyle 0.999\ldots =\lim _{n\to \infty }0.\underbrace {99\ldots 9} _{n}=\lim _{n\to \infty }\sum _{k=1}^{n}{\frac {9}{10^{k}}}=\lim _{n\to \infty }\left(1-{\frac {1}{10^{n}}}\right)}
n
{\displaystyle n}
sonsuza yaxınlaşarkən
1
10
n
{\displaystyle {\frac {1}{10^{n}}}}
ifadəsi
0
{\displaystyle 0}
-a bərabərdir. Buradan alınır ki;
=
1
−
lim
n
→
∞
1
10
n
=
1
{\displaystyle =1-\lim _{n\to \infty }{\frac {1}{10^{n}}}=1\,}
dir.
Teorem:
|
r
|
<
1
{\displaystyle |r|<1}
və
a
{\displaystyle a}
sabit ədəddir və
a
r
+
a
r
2
+
a
r
3
+
⋯
=
a
r
1
−
r
{\displaystyle ar+ar^{2}+ar^{3}+\cdots ={\frac {ar}{1-r}}}
-dir.
Ümumi termini
r
=
1
10
{\displaystyle r=\textstyle {\frac {1}{10}}}
və sabit ədədi
9
{\displaystyle 9}
olan ardıcıllıq
0.
(
9
)
{\displaystyle 0.(9)}
-dur. Teoremimizi ədədimizə tətbiq etsək
0.999
…
=
9
(
1
10
)
+
9
(
1
10
)
2
+
9
(
1
10
)
3
+
⋯
=
9
(
1
10
)
1
−
1
10
=
1
{\displaystyle 0.999\ldots =9({\tfrac {1}{10}})+9({\tfrac {1}{10}})^{2}+9({\tfrac {1}{10}})^{3}+\cdots ={\frac {9({\tfrac {1}{10}})}{1-{\tfrac {1}{10}}}}=1}
olduğunu görə bilərik.
↑ 0.9, 0.99, 0.999 və s. kimi ifadələrdə sonuncu mərtəbədən sonra 0 rəqəmləri yazıla bilər və bu ifadənin qiymətini dəyişmir. Riyaziyyatdan məlumdur ki:
0.9000...
<
0.9900...
<
.
.
.
<
0.9999...
{\displaystyle 0.9000...<0.9900...<...<0.9999...}