Ağ Qaya

Ağ Qaya(ukr. Ак-Кая, krımtat. Aq Qaya, Акъ Къая) — Ukraynanın Beloqorsk rayonu, Belaya Skala (1948-ci ilə qədər Ağ Qaya) kəndi yaxınlığında yerləşən qayalı dağ.

Ağ Qaya
Ümumi məlumatlar
Dağ silsiləsi	Krım dağları
Yerləşməsi
45°05′53″ şm. e. 34°38′00″ ş. u.
Ölkə	Ukrayna
Rayon	Beloqorsk
Ağ Qaya
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Böyük-Qarasu çayı vadisindən şaquli ağ qayalı bir divar ucalır. Dəniz səviyyəsindən hündürlüğü 325 m, vadi ilə uçurumun başı arasındakı hündürlük fərqi 100 m-dir.

Ağ Qaya adı Krım tatar tərəfindən verilmişdir.

Ağ Qaya paleogen əhəngdaşlarının və qumdaşlarının aşınması nəticəsində yaranmışdır. Qayanın yuxarı hissəsində hava şəraiti dirəklər, qruntlar, oval nişlər yaratmışdır. Qaya hissəsinin aşağı hissəsində aşınma məhsulları yığılır. Bəzi yerlərdə eroziya yabanı gül və vələs kolları ilə məhdudlaşdırılır.

1981-ci ildən bəri respublika əhəmiyyətli bir təbii abidədir.

Coğrafiya

Qaya Krım Dağlarının Daxili silsiləsi içərisində, Çöl Krımı ilə Əsas silsiləsi arasında yerləşir. Sahə Alp qatlanmış geosinklinal sahənin bir hissəsidir. Ağ Qaya massivi Paleogen və Təbaşir əhəng daşlarından ibarətdir.

İqlim

Dağ Krımın dağətəyi zonasında yerləşir. Buna görə iqlimi quru çöl və dağətəyi ərazini xasdır. Yağış buxarlana bilən nəm miqdarının yarısından bir qədər çox olur.

Tarixən hava şəraiti mülayim olmuşdur. Mülayim qışlar və isti, kifayət qədər uzun yay iləı xarakterizə olunur. Qışda hava əlverişlidir, yanvar ayı göstəriciləri ilə asanlıqla qiymətləndirilə bilər. Orta istilik sıfırın üstündə 0,2 dərəcədir. Yayın orta temperaturu 24° C ətrafında qalır. İl ərzində düşən yağıntının miqdarı 450 mm, vegetasiya dövründə isə bir qədər az 240 mm səviyyəsindədir. İldə təxminən 2500 saat günəşli olur. Hava şəraiti Aralıq dənizi iqliminə yaxındır ki, bu da dekabr ayında əlavə maksimum yağış təmin edir.

Qışda hava mülayim və dəyişkəndir. Qış aylarında sabit qar örtüyü yoxdur, bu da orta müsbət temperaturla əlaqədardır. Ümumiyyətlə qış payızın sonlarına bənzəyir və başlanğıc çərçivəsi ildən-ilə dəyişir. Son istilik rekordu Selsi şkalası ilə 30.5 dərəcədir.

Mart ayının ortalarında termometrlər mənfi temperatur göstərmir. Mart ayından noyabr ayının ortalarına qədər yağıntı buxarlanmadan daha azdır və buna görə də quraq fəsil ildə təxminən 260 gün davam edir.

Yaz mövsümü birbaşa Qara dənizin yaxınlığından təsirlənən may ayının ortalarında başlayır. Yaylar isti və qurudur, dörd aydan çox davam edir. Yağıntılar çox deyil, yalnız göy gurultulu leysan yağışları zamanı yağış yağır, dolunun olması olduqca məqbuldur.

Buludluq xüsusilə ilin soyuq aylarda müşahidə olunur.

İstilik rekordu 2010-cu ilin yazında qeydə alınıb: 39,6 ° C.

İllik orta temperatur +10.8° dərəcədir və küləyin sürəti nadir hallarda 4 m/s-dən çoxdur.

Havanın rütubət səviyyəsi orta illik göstəricilərə görə 74 %-dir. İqlim insanlar üçün əlverişlidir, bölgə turizm mərkəzidir.