Ağ ciyər
Bu məqalə sürətli silmə kriteriyalarına əsasən yaxın vaxtda silinə bilər. Göstərilmiş səbəb: təkrar məqalə Ağciyərlər (insan)
Əgər səhifənin silinməsini düzgün hesab etmirsinizsə, bu barədə müzakirə səhifəsində fikrinizi bildirə bilərsiniz. İnzibatçılar: Səhifəni silməzdən əvvəl keçidlərə, tarixçəyə (son redaktə) və jurnala baxın. Bu məqalə sonuncu dəfə 0 saniyə əvvəl Allahverdili govher (müzakirə | töhfələr) tərəfindən redaktə olunub. (Yenilə) |
Ağ ciyər və ya öfgə — bəzi balıqlarda (ikitənəffuslülər, pəncəüzgəclilər, çoxüzgəçlilər), quruda yaşayan onurğalılarda və insanda hava tənəffüsü orqanı.
Ağ ciyər hava ilə qan arasında qaz mübadiləsini təmin edir. İkitənəffüslülərdə ağciyər tənəffüs funksiyası daşıyan qoşa kisəcikdir. Çoxüzgəçlilərin ağciyəri hamardivarlı, çütdür.
Quruda yaşayan onurğalıların ağciyəri qədim pəncəüzgəçli balıqların ağciyərindən əmələ gəlmiş və bədən boşluğunun ön hissəsindədir; məməlilərdə və insanda isə ağciyər diafraqmaiın inkişafı ilə əlaqədar əmələ gələn döş boşluğunda yerləşir. Ağciyəri seroz qişa — plevra ortüyü var. Adətən, cüt olur, lakin ayaqsız amfibiyalarda, ayaqsız kərtənkələlərdə və ilanlarda ağciyərin biri (çox vaxt soldakı) reduksiyaya uğramışdır.
Ciyərsiz salamandrların ağciyəri yoxdur.
Suda-quruda yaşayanlarda hava ağız boşluğu dibinin ritmik hərəkəti ilə ağciyərə qovulur.
Ali heyvanlarda (amniotlarda) hərəkətli döş qəfəsi genişləndikcə hava ağciyərə sorulur. Məməlilər nəfəs alarkən köks boşluqunun tutumu diafraqmanın yığılması hesabına da böyüyür.
Suda-quruda yaşayanlarda ağciyər bilavasitə udlaqdan və ya traxeyadan başlanır.
İbtidai sürünənlərdə (qatteriya) ağciyər arakəsmələrlə ayrılmış kameralardan ibarətdir.
Bəzi kərtənkələlərdə (varan), tısbağalarda, timsahlarda ağciyər süngərəbənzərdir. Bir sıra sürünənlərdə ağciyər çıxıntıları — ağciyər kisəcikləri olur. Quşların ağciyəri döş qəfəsinin bel tərəfinə bitişikdir. Əsas və bəzi ikinci dərəcəli bronxlar ağciyərdən kənara çıxaraq onun ikiqat ventilyasiyasını təmin edən hava kisələri əmələ gətirir. Məməlililərdə bronx şaxələrinin sayı çox olub, bronx ağacı əmələ gətirir, şaxələr çox nazik bronxiollara keçir; bronxiollar isə alveol axacaqları, alveol kisəcikləri və alveollarla tamamlanır. Bunlar qaz mübadiləsiidə iştirak edir. Bəzi onurğasız heyvanlarda da (məsələn, ciyərli molyusklarda) tənəffüs orqanları ağciyər adlanır. Holoturiyalarda (dəniz xiyarı) kloakanın tənəffüs funksiyasını icra edən şaxəli çıxıntıları su ağciyəri adlanır.
İnsanda ağciyər cüt orqanlardanır. Sağ ağciyər üç (yuxarı, orta, aşağı), sol ağciyər iki (yuxarı və aşağı) paydan ibarətdir. Bundan əlava, ağciyərdə çoxbuçaqlı piramidayabənzər paycıqlardan ibarət seqmentlər (hər ağciyərdə 10 və ya 11 seqment) olur.