Ağ maddə

Narkotik (və ya "Ağ ölüm") yunan "narke" sözündən götürülüb, yunan dilindən tərcümədə "yuxu" deməkdir.

Boz maddə

Ağ fosfor

Onurğa beyni

Narkotik maddələr ilk öncə tibbdə istifadə olunmağa başlamışdır. Bu elə bir maddədir ki, insanın düşüncəsinə təsir edir və müəyyən mənada beyni tənzimləyir. Bu tənzimləmə hər cür psixoloji və fiziki defektlərlə nəticələnə bilər. Bu o deməkdir ki, narkotik maddələr hisləri, əhval-ruhiyyəni, düşüncəni dəyişməyə qadirdir.

Narkotik bitkilər (yun. narke – donub qalma, quruyub qalma, mat qalma) – tərkibində mərkəzi sinir sistemini qıcıqlandıran, tədricən onun fəaliyyətini zəiflədici maddə olan bitkilər.

Bir sıra Narkotik bitkilərdən tibdə ağrıkəsən dərman kimi istifadə edilir. Narkotik bitkilərdə təsiredici maddə alkoloidlərdir; Narkotik bitkilərdən alınan preparatlardan çox istifadə etdikdə narkomaniya baş verir. Narkotik bitkilərin əksəriyyəti ali bitkilərə aiddir. Narkotik bitkilərin çoxuna Cənubi və Şimali Amerikanın, Mərkəzi Asiyanın tropiklərində təsadüf olunur.

Ağ maddə: onurğa beyninin xarici səthində olan boylama ön-yan və dal-yan şırımlar vasitəsilə üç hissəyə: ön, yan və dal ciyələrə – lat. funiculi anterior, lateralis et posterior bölünmüşdür. Bunlar onurğa beynini beyinlə birləşdirən qalxan (hissi ya afferent) və enən (hərəki ya efferent) liflərdən və onurğa beyninin seqmentlərini bir-birilə birləşdirən qısa assosiatik liflərdən ibarət olub, müxtəlif vəzifə daşıyır və onurğa beyninin aparıcı yollarını təşkil edir. Ön ciyələr bir-birilə ön bitişmə – lat. commissura alba vasitəsilə birləşmişdir; bu bitişmə ön ciyə liflərinin orta xətdə çarpazlaşması nəticəsində əmələ gəlmiş və özü də ön boz bitişməyə ön tərəfdən söykənmişdir. Ön ciyələr bir-birilə ön bitişmə – lat. commissura alba vasitəsilə birləşmişdir; bu bitişmə ön ciyə liflərinin orta xətdə çarpazlaşması nəticəsində əmələ gəlmiş və özü də ön boz bitişməyə ön tərəfdən söykənmişdir.

Fosfor (P) – (yunanca "İşıqdaşıyan") D. İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 15-ci element. Ağ fosfor zəhərlidir. Onu qızdırdıqda qırmızı fosfora çevrilir. Ağ fosfor 1669-cu ildə Hamburqlu ehtiyat əsgər Xenninq Brand tərəfindən kəşf olunmuşdur.. Belə ki, insan bədənindən qızıl əldə etmək arzusuna düşən Xenninq bu məqsədlə sidikdən istifadə etməyə başlayır. Bu siqnallar ağ maddənin çox hissəsini təşkil edən miyelinli aksonlar vasitəsilə boz maddəyə çatır. Bir neçə gün saxladıqdan sonra sidiyi kolbada yüksək temperaturda qaynadır, pasta halına düşən maddəni yenidən qaynadır və nəticədə bəyaz rəngli maddəciklər görür. Asanlıqla yanan və demək olar ki, soyuq yanan bu maddə onu heyrətləndirir. Beləliklə, "4 ünsür" (hava, od, su, torpaq) nəzəriyyəsinə güclü zərbə olan ilk element kəşf olunmuş olur. Ağ fosfor havada oksidləşərək qaranlıqda yaşıl işıq verir. O, fosfat turşusu və qırmızı fosfor istehsalında, üzvi sintezdə reagent kimi, ərintiləri turşulaşdırıcı, yandırıcı vasitə kimi istifadə olunur. Ağ fosfor olduqca zəhərlidir. Həyat üçün təhlükəli olan dozası 50 mq-dır. Ağ fosfor ilə xroniki zədələnmələr çəkinin azalmasına və sümüklərdə dəyişmələrə səbəb olur. Ağ fosfor molekulyar qəfəsə malikdir və onun qovşaqlarında fosfor atomları yerləşir. Fosfor (P) – kalsium kimi sümüyün tərkibində rast gəlir. O, həmçinin sinir toxumalarında da olur . Karbohidrat, zülal və yağların həzmində iştirak edir. Fosforun əsas mənbəyi heyvan mənşəli ərzaq məhsulları hesab edilir. Boz maddə: Boz maddə, sinir hüceyrələrinin cisimlərindən meydana gələn onurğa beyninin qaranlıq, kəpənək şəklində bölgəsidir. Əsasən sinir cisimlərindən və bədənlərindən (nüvələrindən) ibarət olan mərkəzi sinir sisteminin bir hissəsidir. Boz maddə insan beyninin təxminən 40% -ni tutur. Qalan 60% -i ağ maddədən ibarətdir. Bununla birlikdə, boz maddə beyin oksigeninin% 94'ünü istehlak edir. Beyin növlərdə filogenetik olaraq irəliləyir və insanlarda maksimum inkişafına çatır. Beyin qabığımızın ən xarici təbəqəsi və ya səthi ən yeni və ən mürəkkəb sahədir. Bu, boz rəngli bir təbəqə ilə örtülmüşdür. Məlum olub ki, heyvan nə qədər böyükdürsə, maddə o qədər mürəkkəbdir və daha çox qarışıqlığa malikdir. Bu boz maddənin altında ağ maddənin miyelinli aksonları var. Boz maddə beynin motor nəzarəti, duyğu qavrayışı (görmə, eşitmə), yaddaş, duyğular, dil, qərar vermə və özünü idarəetmə ilə əlaqəli bölgələrində olur. Boz maddə beyində və onurğa beyindəki məlumatların işlənməsinə və şərhinə xidmət edir. Boz maddədən hazırlanan strukturlar, duyğu orqanlarından və ya digər boz maddə sahələrindən məlumatları işləyir. Beləliklə, ağ və boz maddə birlikdə işləyir. Əlavə olaraq, boz maddə sinir hüceyrələrinizdəki motor siqnallarını stimullara reaksiya verməyə səbəb olur. Məlumatların sürətli ötürülməsi ilə əlaqəli olan ağ maddədir.