Aşide Bengü

Aşide Bengü^[1] və ya Aşide Benqü^[2] ( d.? – ö. 5 dekabr, 681) – Göytürk dövlətinin dağılmasından sonra göytürklərin 50 illik müstəqillik üsyanının təhrik edicisi olan göytürk əsilzadəsi. Çin qaynaqlarında adı Venfu olaraq keçir.^[3]

Həyatı

Türk əsilzadəsi olduğu bilinən Bengü haqqında dəqiq məlumatlar yoxdur. Çin qaynaqlarına görə,^[4] Bengü 679-cu ildə Sanyu canişinliyi himayəsində çalışan üst səviyyəli türk idarəçi olmuşdur. Onunla birlikdı, Aşide Fenzi adında başqa türk general da olmuşdur. Bengü və Fenzi Tanq sülaləsinin gücsüz anını gözləmiş və gözlədikləri an gəldiyində Aşina Nişufunu xaqan edərək Tanqa qarşı üsyan qaldırmışdırlar. Lakin, 680-ci ildə Pei Xinqcian komandanlığındakı Çin ordusu Nişufuyu məğlub etdi. Bengü Çin ordusundan qaçmağı bacardı, lakin Nişufu Çin təərfindən cəzalandırımaqdan qorxan ordusu tərəfindən qətlə yetirildi. Çinlilərdən qaçmağı bacaran Aşide Bengü bu üsyanda 10.000-dən çox Çin əsgəri və zabitinin ölümünə səbəb olmuşdur. Üsyan çətinliklə yatırılmışdı. Bu vəziyyət Bengünün yenidən müstəqillik üsyanı başlatmasına səbəb oldu. Bu məqsədlə Göytürk xanədanından Aşina Funianı xaqan elan edərək, yenə Tanqa qarşı üsyan etdi. Üsyan uğursuzluqla nəticələndi. Aşide Bengü və Aşina Funian Tanq ordusuna təslim oldular. 5 dekabr 681-ci ildə Aşide Bengü və Aşina Funian da daxil olmaqla, 54 göytürk Çanqanın Şərq Bazarında xalqa açıq mərasimlə edam edildilər.^[5]