Aşio mis mədəni

Aşio mis mədəni (足尾銅山, Aşio Dozan?)Yaponiyanın Toçiqi prefekturasının Nikko şəhərində (keçmişdə Aşio qəsəbəsində) yerləşən fəaliyyətsiz mis mədəni. Mədən 1880-ci illərdə Yaponiyada baş verən ilk ətraf mühit çirklənməsinə səbəb olmasına, eləcə də, 1907-ci ildə mədənçilərin iştirakı baş vermiş qiyama görə tanınır. İkinci dünya müharibəsi illərində mədəndə işləməyə məcbur edilmiş bir çox müharibə əsiri ölmüşdür.

Aşio mis mədəni
Yerləşdiyi yer
Yerləşdiyi yer Nikko, Toçiqi prefekturası
Ölkə
Koordinatlar 36°38′00″ şm. e. 139°26′23″ ş. u.HGYO
İstehsal
Məhsullar mis
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Mədən 1973-cü ildə fəaliyyətini dayandırmışdır və hazırda burada muzey, eləcə də, attraksion fəaliyyət göstərir.[1] 2008-ci ildə Aşio mis mədəni milli tarixi yer elan olunmuşdur.

Aşio mis mədəni 1550-ci ildə kəşf edilmiş, 1610-cu ildə Tokuqava hökuməti tərəfindən birbaşa idarə olunmağa başlamışdır.[2] Mədəndən illik 1500 ton mis çıxarılırdı.[2] Nikko Toşoqu məbədinin və Edoda yerləşən Zoco məbədinin tikintisində, eləcə də, Kaney Tsuho sikkələrinin hazırlanmasında Aşio mədənindən çıxarılmış misdən istifadə olunmuşdur.[2]

Mədəndə mis istehsalı azaldıqdan sonra Aşionun 44 mədənçisi hökumətdən mədəndə sikkə kəsmək üçün icazə istəmişdir.[2] 1741-ci ildə Aşiko sikkəxanası ilk 6 ay ərzində minlərlə, növbəti beş ildə isə 20 milyondan çox Kaney Tsuho sikkəsi kəsmişdir.[2] 1871-ci ildə mədən özəlləşdirilmişdir.[2] 1891-ci ildə elektrik vaqonlarından istifadə edən ilk mədən olmuşdur.[1] Həmin dövrdə mədən Yaponiyanın mis istehsalının 40%-ini təmin edirdi.[1] 1916-cı ildə mədənin illik mis istehsalı 14 min tona çatmışdır.[1]

İnsidentlər

redaktə

1877-ci ildə mədənin yeni sahibi olmuş Furukava İçibey mədəndə yeni mis damarları kəşf etmişdir.[2] İntensiv mədənçilik əməliyyatları bölgədə zəhərli qazların buraxılmasına, meşələrin qırılmasına və suların çirklənməsinə səbəb olmuşdur.[2] Yaponiyada ilk ətraf mühit çirklənməsi kimi tanınan Aşio mis mədəni çirklənməsi ətraf mühit hərəkatının yaranması ilə nəticələnmişdir.[2]

1907-ci ildə mədəndə Aşio mis mədəni qiyamı hadisəsi baş vermişdir.[2] Daha yaxşı iş şəraiti tələb edən mədənçilər qiyam qaldırmış və mədən avadanlıqlarının böyük hissəsini yandırmışdırlar.[2] İkinci dünya müharibəsi illərində əsasən koreyalılardan ibarət müharibə əsirləri mədəndə işləməyə məcbur edilmişdir.[2] Nəticədə, 100-dən çox müharibə əsəri mədəndə ölmüşdür.[2] Onların xatirəsini yad etmək üçün mədən yaxınlığında bir neçə kenotaf tikilmişdir.[2]

Mədən 1973-cü ildə bağlanmış və 1980-ci ildə ictimaiyyət üçün açılmışdır.[2] Ziyarətçilər qatara minərək mədənin 1885-ci ildə açılmış Tsudo şaxtasında səyahət edə bilərlər.[1] Mədəndə müxtəlif dövrlərdə işləmiş işçilərin realistik maketləri quraşdırılmışdır.[1] Burada ilk elektrik vaqonu və mədənin modeli nümayiş etdirilir.[1] Mədənin yaxınlığında Furukava-Aşio Tarix Muzeyi və sikkə formasında abidə yerləşir.[2]

Qalereya

redaktə

İstinadlar

redaktə
  1. 1 2 3 4 5 6 7 "Ashio Copper Mine: Key Player in Japan's Modernization". Nippon.com (ingiliscə). 10 dekabr 2021. 2022-11-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 noyabr 2022.
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 "Ashio Copper Mine". Atlas Obscura (ingiliscə). 10 iyul 2020. 13 avqust 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 noyabr 2022.

Xarici keçidlər

redaktə