Ada körpüsü
Ada körpüsü (serb. Мост на Ади) ― Sebiyanın paytaxtı Belqrad şəhərində, Sava çayı üzərində körpü. Körpü Çukaritsa və Yeni Belqrad bələdiyyələrini birləşdirən Ada Siqanliya adasının ucundan keçir. Körpü dirəyi, böyük miqdarda betonla möhkəmləndirilmiş və daha möhkəm təməl yaratmaq üçün bir qədər böyüdülmüş adanın ucunda yerləşir. İnşaat 2008-ci ildə başlamış və körpü 1 yanvar 2012-ci ildə açışmışdır.[1] Bitişik yolların inşası isə 2013-cü ildə başa çatdırılmışdır.[2]
| Ada körpüsü | |
|---|---|
 | |
 | |
| 44°47′42″ şm. e. 20°25′34″ ş. u.HGYO | |
| Keçid | Sava çayı |
| Yeri | Belqrad |
| Material | polad |
| Uzunluğu |
|
| Eni | 45,04 m |
| Hündürlüyü | 200 m |
| Açılışı | 1 yanvar 2012 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Körpü dizayn elan edildikdən dərhal sonra həm peşəkarlar, həm də siyasətçilər iki hissəyə bölündü: onların bir qismi körpünün bütün Belqrad körpülərinin ən gözəli və ən funksionalı olduğunu iddia edərkən, digərləri körpünü çox bahalı və lazımsız bir meqalomaniakal olaraq adlandırdı. Hələ 2012-ci ildə açıldığı gündən bu yana körpü şəhərin simvollarından biri və "musiqi kliplərində və filmlərdə əsas dekor" olmuşdur.[3] Ada körpüsü "paytaxtı ən çox təmsil edən körpü" adlandırılır.[4]
Yer
redaktəAda körpüsü şəhər daxilində Sava çayı üzərində yerləşən ən çox istifadə olunan körpüdür. Körpü Yeni Belqrad və Çukaritsa bələdiyyələri arasındakı yeganə birbaşa əlaqəni təmin edir.[2] Körpü dirəyi Ada Siqanliya adasının ucunda yerləşir.
Tarix
redaktə1923-cü ildə memar Dorde Kovalyevski ərazinin Ada Siqanliya üzərində yerləşən körpünün də nəzərdə tutulduğu ilk şəhərsalma planını hazırladı.[5] İlkin planlarda körpü gölə daha yaxın yerləşdirilsə də, son layihədə göl üzərindəki ekoloji narahatlıq səbəbiylə körpünün adanın ən ucunda yerləşdirilməsi nəzərdə tutulmuşdu.[5]
İkinci Dünya müharibəsindən sonra, Belqrad Sava üzərində heç bir avtomobil yolu olmadan qaldıqda daha sıx və şəhər mərkəzlərinə yaxın yerlərdə prioritet olduğundan bu marşrutun heç bir üstünlüyü yox idi. Layihə 2000-ci illərin əvvəllərinə qədər kənara atıldı.
Ad
redaktə
Körpü inşa əsnasında Most na Adi ("Ada üzərindəki körpü") adlandırılsa da, bu ad populyar səsvermə yolu ilə seçilmişdir. Novi most (Yeni körpü) körpü üçün tez-tez istifadə olunan qeyri-rəsmi addır. Digər təklif olunan adlar arasında görünüşünə görə Harfa (arfa) da vardı. Dilçilərdən bəziləri tək doğru versiyanın yalnız Most preko Ade (Ada üzərindəki körpü) ola biləcəyini iddia etsələr də, digər həmkarları bu versiyanın da doğru olduğunu söyləyirlər.
Dizayn
redaktəKörpünün ilkin dizaynı üçün 2004-cü ildə yarışma keçirilmişdir. Sloveniyanın Pontinq şirkətinin qazandığı yarışmada 12 şirkət iştirak edirdi. Körpünün dizaynerləri memar Viktor Markeliy və Pyotr Qabriyelçiç idi.[6] Qalib gələn dizayn Serbiya Elm və İncəsənət Akademiyasının prezidenti və Yeni Dəmir Yolu Körpüsünün memarı Nikola Hacdinin rəhbərlik etdiyi münsiflər heyəti tərəfindən yekdilliklə seçilmişdi.[7] Belqrad Memarlar Birliyi də layihəni çağdaş və gələcək Belqrad silueti ilə əlaqələndirərək təsdiqləmişdi.[8] Dizayn Hacdinin münsiflər heyəti tərəfindən 2005-ci ildə birinci yerə layiq görüldü və 2006-cı ildə rəsmi olaraq seçildi.
İstinadlar
redaktə- ↑ "Spojen most na Adi Ciganliji". B92.net. 9 avqust 2011. 2014-10-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 yanvar 2012.
- ↑ 1 2 "Čukarica i Novi Beograd "zagrljeni" preko Save – Spojen most na Adi Ciganliji, završetak projekta tokom 2013". Ekapija.com. 2014-02-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 yanvar 2012.
- ↑ Dejan Aleksić. "Od beogradske spavaonice do poslovnog centra" [Depo has been sold]. Politika (serb). 11 aprel 2018. səh. 16. (#empty_citation)
- ↑ Dejan Aleksić. "Kragujevačkim tramvajem u prestoničku tramvajsku prošlost" [By the Kragujevac tram into the capital's tram past]. Politika (serb). 24 dekabr 2018. səh. 15. 2021-09-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-27. (#empty_citation)
- ↑ 1 2 "Direkcija za gradjevinsko zemljiste i izgradnju Beograda". 12 oktyabr 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. (#empty_citation)
- ↑ YU Build – Arhitektura i Gradjevinarstvo u Srbiji i Crnoj Gori. "YU Build Srbija – Arhitektura i GraÄ'evinarstvo – Most preko Ade biće jedinstven u svetu". Portal.build-razvoj.com. 2 aprel 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 dekabr 2011. (#empty_citation)
- ↑ "Потписан уговор за идејни пројекат новог моста преко Саве". 2014-10-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-27. (#empty_citation)
- ↑ "Друштво архитеката Београда подржало предложено решење моста на Ади Циганлији". 2014-10-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-27. (#empty_citation)