Adi birgöz

Adi birgöz (lat. Ligustrum vulgare) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin zeytunkimilər fəsiləsinin birgöz cinsinə aid bitki növü.

Adi birgöz
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superasterids Klad: Asterids Klad: Lamiids Dəstə: Dalamazçiçəklilər Fəsilə: Zeytunkimilər Triba: Oleeae Yarımtriba: Ligustrinae Cins: Birgöz Növ: Adi birgöz
Beynəlxalq elmi adı
Ligustrum vulgare L., 1753
Şəkil axtarışı ITIS   32980 NCBI   13597 EOL   579174

Sinonimləri

• Ligustrum album Gueldenst. ex Ledeb.
• Ligustrum angustifolium Gilib. [Invalid]
• Ligustrum decipiens Gand.
• Ligustrum insulare Decne.
• Ligustrum insulense Decne.
• Ligustrum italicum Mill.
• Ligustrum lodense Glogau
• Ligustrum oviforme Gand.
• Ligustrum sempervirens Mazziari [Invalid]
• Ligustrum vicinum Gand.
  • Ligustrum vulgare var. atrovirens Hoefker
  • Ligustrum vulgare var. aureum Hoefker
  • Ligustrum vulgare var. auriflorum Hoefker
  • Ligustrum vulgare var. chlorocarpum Hoefker
  • Ligustrum vulgare var. coombei P.D.Sell
  • Ligustrum vulgare var. glaucum Hoefker
  • Ligustrum vulgare var. insulense (Decne.) Hoefker
  • Ligustrum vulgare subsp. italicum (Mill.) Fukarek
  • Ligustrum vulgare var. italicum (Mill.) Vahl
  • Ligustrum vulgare var. laurifolium Hoefker
  • Ligustrum vulgare var. macrophyllum Murr
  • Ligustrum vulgare var. pendulum (Carrière) Hoefker
  • Ligustrum vulgare f. pendulum (Carrière) Dippel
  • Ligustrum vulgare var. pyramidale Hoefker
  • Ligustrum vulgare var. variegatum Hoefker
  • Ligustrum vulgare var. xanthocarpum Loudon
  • Ligustrum vulgare f. xanthocarpum (Loudon) P.D.Sell
• Olea humilis Salisb. [Illegitimate]

Təbii yayılması

Təbii halda Mərkəzi və Cənubi Avropa, Rusiya, Qafqaz, İran, Şimali Afrika, Kiçik Asiyada yayılmışdır.

Botaniki təsviri

Hündürlüyü və çətirinin diametri 2-5 m, çətiri seyrək, şaxələnmişdir. Yarpaqları həmişəyaşıl və ya tökülən, yumurtavaridən neştərvariyədək dəyişir, uzunluğu 4-6 sm, eni 2 sm, tünd yaşıldır. İyun-iyulda çiçəkləyir, ağ, xırda çiçəkləri çox ətirli, uzunluğu 8 sm-dək olan süpürgələrə yığılmışdır. Meyvələri yumru, qara, parlaq, diametri 0,8 sm, zəhərlidir. Cavan yaşda illik boy artımı 25 sm-ə çatır, budanmanı yaxşı keçirir. 50 ilədək yaşayır.

Ekologiyası

İşıqsevəndir, yüngül kölgələnməyə dözür. Məhsuldar torpaqlara üstünlük verir, az şoranlığa və əhəngli torpaqlara dözür. Quraqlığa, küləyə davamlıdır. İstisevəndir, qışda dona bilər, ancaq asanlıqla bərpa olur. Şəhər şəraitinə, tüstüyə, qaza davamlıdır.

Azərbaycanda yayılması

Böyuk və Kicik Qafqazda təbii halda yayılmışdır.

İstifadəsi

Dekorativdir. Budanmış formaları çiçəkləmə dövründə şəhər yaşıllaşdırılması üçün yararlıdır. Tək bitki kimi istifadə edilə bilər.