Adron atomu

Adron atomu – mənfi yüklənmiş adronlu (π^- -, κ^-- mezonlar, antiproton və s.) mezoatom. Adron atomları-kulon cazibəsi hesabına müsbət yüklənmiş nüvənin mənfi adronu tutub saxlayan atomabənzər sistemdir. Pion (π^-), kaon (κ^-), antiproton və hiperon atomları müşahidə olunmuşdur. A.a.-nın öyrənilməsi həm adron və həm də nüvə (adronun kütləsi və maqnit momenti, nüvədə maddənin paylanması, adron və nüvənin polyarlaşması), həmçinin onların qarşılıqlı təsiri (nüvənin adronu səpməsi və udması) haqqında məlumat verir.

A.a. maddədə mənfi adronun yavaşıması ilə yaranır. Adron atom tərəfindən tutulur və baş kvant ədədi n›(m\m₄)^½ olan yüksək həyəcanlanmış hal yaranır, adronun kütləsi, elektronun kütləsidir. Atomun həyəcanlanması çoxsaylı, ardıcıl oje-keçidlər və adronun rentgen şüalanması ilə müşayiət olunan bir səviyyədən digərinə elektrik dipol keçidləri hesabına aradan qalxır. Bu zaman dairəvi orbitlərin məskunlaşması üstünlük təşkil edir. Adron halı n-nin kiçik qiymətlərinə çatanda güclü qarşılıqlı təsir effektləri əhəmiyyətli olur, bu isə adronun nüvə tərəfindən tutulmasına səbəb olur. Rentgen şüalanması ilə müşayiət olunan adron keçidinin baş verdiyi atom səviyyələri əsasən atomlardakı adi elektron səviyyələri təbiətinə malikdirlər. Onların vəziyyəti təxminən pion atomları üçün Kleyn-Qordon tənliyinin və ya Dirak tənliyinin həlli ilə təsvir olunur. Adronun kütləsi elektronun kütləsindən çox böyük olduğundan n‹5–6 hallarında adron ən dərin elektron örtüyünün daxilində yerləşir; burada nüvə sahəsinin ekranlanması zəifdir, yəni hidrogenə bənzər sistem alınır (ekranlama ilə əlaqədar düzəlişlər yalnız böyük n -lərdə əhəmiyyətlidir). Cüzi düzəlişlər nüvə ölçülərinin sonlu olması və vakuumun polyarlaşmasına görə yaranır.

İstinadlar

• Бакенштосс Г. "Пионные атомы", пер. с англ., "УФН", 1972, т.107, с.405;
• Бетти С.Дж. "Экзотические атомы", "ЭЧАЯ", 1982, т.13, с.164;
• Шапиро И. С. "Ядра из барионов и антибарионов", "УФН", 1978, т.125, с.577;