Alazan (raket)

Alazan — Kənd təsərrüfatı əkinlərinin dolu buludlarından qorunması üçün nəzərdə tutulmuş 82 mm çaplı sovet istehsalı raketdir.

Alazan
Ölkə	SSRİ
İstismar tarixçəsi
İstismara başlanması	1961

Tarixi

İlk nümunələr 1960-1970-ci illərdə Tətbiqi Kimya Elmi-Tədqiqat İnstitutunda akademik E. K. Fedorovun rəhbərliyi altında mütəxəssislər qrupu tərəfindən hazırlanmışdır. İstehsalçı: Çeboksarı adına İstehsalat Birliyi. Çapayevin sözlərinə görə, istehsal həcmi ildə 3 min ilə 120 min dolu əleyhinə raket arasında dəyişirdi.

Raketlərin növləri

• "Alazan-1" — 1961-ci il.
• "Alazan-2 (1-ci)" — 1972-ci il.
• "Alazan-2М" — 1972-ci il.
• "Alazan-5" — 1996-cı il.
• "Alazan-6" — 2000-ci il.
• "Alazan-9" — 2011-ci il.
• "Alazan-10" (perspektivli inkişaf)

Fəaliyyət prinsipi

Qatı yanacaqlı raket meylli başlatma qurğusundan buraxılır, sonra plastik korpusu kiçik parçalara ayıran və reaktivi dolu buluduna səpən yükün avtonom şəkildə partlaması həyata keçirilir. Raket 0,9995 ehtimalla özünü məhv edir.

"Alazan-1" raketi 1961-ci ildə istismara verilib. Bu, SSRİ-də doluya qarşı ilk raketdir. 1972-ci ildən etibarən ikinci nəsil birpilləli raket "Alazan-2 (1-ci)" və ikipilləli "Alazan-2M" raketlərinin istifadəsinə başlandı. Onlardan birincisi yaxın məsafədə, ikincisi isə uzaq məsafədə istifadə üçün nəzərdə tutulmuşdu. Yüngül və kiçik ölçülü "Alazan-2M" raketi "ağır" Bulud raketinin imkanlarına bərabər idi.

Hərbi tətbiqlər

"Alazan" atıcı qurğuları Qarabağ müharibəsi zamanı, xüsusən də erməni birləşmələrinin Şuşaya hücumu zamanı Xankəndindən Şuşanı vurmaq üçün istifadə edirdilər. Bu raketlərdən 1990-cı illərin əvvəllərində Dnestryanı müharibəsində Dnestr separatçıları tərəfindən Moldovan kəndlərinə qarşı istifadə edilib. 1992-ci ildə bu qurğunun köməyi ilə gürcü tərəfi osetinlərin yaşadığı Qrom kəndini atəşə tuturdular.

Texniki parametrlər

• reaktiv — gümüş yodid;
• reaktiv çəkisi — 0.5 kq;
• maksimum uçuş məsafəsi — 5-6 km ("Alazan-1"), 6,3 km ("Alazan-2 (1-ci)"), 10 km ("Alazan-2М");
• raketin uzunluğu — 1 metr ("Alazan-1"), 0,995 metr ("Alazan-2 (1-ci)"), 1,46 metr ("Alazan-2М");
• raketin çəkisi — 5 kq ("Alazan-1"), 4,6 kq ("Alazan-2 (1-ci)"), 8,3-8,6 kq ("Alazan-2М");
• addımların sayı — 1 ("Alazan-1", "Alazan-2 (1-ci)"), 2 ("Alazan-2М");
• mühərrik — Qatı yanacaqlı raket mühərriki;
• doludan qorunma sahəsi — 10000 hektar.