Allil spirti[1] (propen-2-ol-1) – doymamış spirtlər sinfinə daxil olan oksigenli üzvü maddədir.

Allil spirti
Molekulyar modelin şəkli
Ümumi
Sistematik adı Allil spirti
Kimyəvi formulu C3H6O
Molyar kütlə 58.08 q/mol
Fiziki xassələri
Sıxlıq 0.854 q/sm³
Termik xüsusiyyətlər
Ərimə nöqtəsi −129 °S

Fiziki xassələri

redaktə

Spirt iyli, rəngsiz mayedir. Bir çox üzvi həlledicilərdə həll olur, bütün nisbətlərdə su ilə qarışaraq azeotrop qarışıq (28,3% Н2О; qayn.t. 89,0 °C) əmələ gətirir.

Kimyəvi xassələri

redaktə

Allil spirti allil birləşmələri və spirtlərin daxil olduğu reaksiyalara daxil olur. Halogenləri, hidrogenhalogenidləri, HClO-nu özünə birləşdirir. 100°С temperaturda üzvi hidrogenperoksidlərlə (katalizatorlar – Mo və W-ın birləşmələri) qarşılıqlı təsirdə olduqda qlisidola çevrilir. Allil spirtini 1000C-də ZnCl2-in iştirakı ilə və ya 200C–də CuCl2-in iştirakı ilə qatı HCl ilə işlədikdə allilxloridə çevrilir, 200-3000C-də Al2O3 üzərindən keçirtdikdə isə diallilefiri alınır. Allil spirtindən asanlıqla sadə və mürəkkəb efirlər alınır.[3]

Aınması

redaktə
  • Allilxloridin hidrolizindən
  • Propilen oksidin izomerləşməsindən
  • Propanol-1-in dehidrogenləşməsindən
  • Qliserinin qarışqa turşusu ilə reaksiyasından[4]
  • Propilenin allilasetata oksoasilləşməsindən

Tətbiqi

redaktə

Qliserinin, akroleinin, qlisidolun və sadə və polimerləşən mürəkkəb allil efirlərinin, xüsusilə, diallilftalatın sintezində tətbiq edilir. Toksikliyi və təhlükəsizliyi Çox zəhərlidir, gözləri qözyaşına qədər qıcıqlandırır, mərkəzi sinir sisteminə təsir edir, qara çiyəri zədələyir, iş sahəsində buraxıla bilən qatılığı (BBQ) 2 mq/m3-dir.

Mənbə

redaktə
  • Перейти к:1 2 http://www.cdc.gov/niosh/ipcsneng/neng0095.html
  • Химическая энциклопедия. Том 1. Москва, Советская энциклопедия, 1988, стр. 102
  • Синтезы органических препаратов. Сборник 1. Москва, Иностранная Литература, 1949, стр. 25

İstinad

redaktə
  1. "Arxivlənmiş surət". 2022-03-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-12-21.