Amirani

Amirani (ing. Amirani) — Amirani və ya Amiran (gürcü: ამირანი) — klassik Prometeyi xatırladan gürcü eposunun mədəniyyət qəhrəmanının adıdır. Mifin müxtəlif versiyaları, mifin zamanla necə çevrildiyini ortaya qoyur, ancaq əfsanənin özü eramızdan əvvəl təxminən 3000–2000-ci illər arasında ilk Dəmir dövrünün əvvəllərində izlənilə bilər, mifdə olduğu kimi Demiurq Amirani insanlığı təmsil edərək Tanrıya meydan oxuyur. Prometey kimi lənətlənmiş iti Kurşskiy ilə birlikdə Qafqazda cəzalandırılır və daha sonra da zəncirlənir. Prometey mifi kimi qey olunmuşdur ki, Amirani qartal qaraciyərini gündüz yeyir, gecələr də özünü sağaldırmış.

Gürcüstanda Amiraninin abidəsi.

Tarixi

Amirani, Qafqaz ovu ilahəsi Dalinin oğlu idi, ancaq vaxtından əvvəl anasının qarnından çıxarıldı və ovçu Sulkalmaks və həyat yoldaşı Darejanın himayəsində onlarında iki oğlu olan Badri və Yusup ilə birlikdə böyüdüldü. Bərabər böyüyən bu igidlər pis ruhlarla mübarizə aparmağa başladılar və başları ilana çevrilən üç başlı nəhəngi məğlub etdilər. Amirani əjdahalarla mübarizə aparan zaman Qara Əjdaha tərəfindən udulur. Daha sonra Amirani əjdahanın qarnını kəsib çıxır. Gəlin axtarışında digər pis ruhlarla mübarizə apararkən, iki ölümcül qardaşı öldürüldü və Amirani intihar etmək istədi, amma dəhşət içində həyata qayıtdığını anladı. Bundan sonra, Amirani gəlin axtarışından əl çəkdi və uca Tanrı Qmerti (Tanrı üçün gürcü sözü) tərəfindən gücləndirilərək başqa bir nəhəngi, sonra da Qmerti (və ya Tanrı) özünə aldı. Allah bu həyasızlığa cavab olaraq onu üç mərhələdə cəzalandırdı: o, birinci mərhələdə Amiranini yerin mərkəzinə qədər uzanan bir dirəyə sabitlədi ; ikincisində onu zəncirlərə bağlayaraq dağ keçidinin altına basdırdı və bu da Amiraninin üstündə mağaraya bənzər bir günbəz meydana gətirdi; üçüncüsündə isə hər il bir gecə dağ açılır və havada asılı vəziyyətdə olan Amiranini ortaya çıxarır, adamlar boş yerə onu azad etməyə çalışırlar amma heç bir nəticə vermir və nəticədə qadının həddindən artıq danışması səbəbindən dağ yenidən bağlanır. Qafqaz İberiyasının bəzi yerlərində qartal yuvalarının məhv edilməsi ilə bağlı mərasim keçirilir. Mərasimin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, hər gün qəhrəmana tanrı tərəfindən göndərilən bir qartal hücum edir. Yunan mifində əks olunan bu hekayə, uzun müddətdir Amiraninin düşmənləri olaraq qartal yuvalarının məhv edilməsi ilə qeyd olunur. Mifin Svan (Gürcüstan krallığından) versiyası Amiraninin tarixini ən doğru və aydın şəkildə əks etdirir.