Aqnes Mariya Klerk
Aqnes Mariya Klerk (ing. Agnes Mary Clerke, 10 fevral 1842[1][2][…] – 20 yanvar 1907[1][2][…], London[3]) — astronom, astronomiya aid kitabların müəllifi.
| Aqnes Mariya Klerk | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 10 fevral 1842[1][2][…] |
| Vəfat tarixi | 20 yanvar 1907[1][2][…] (65 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | ağciyər iltihabı[3] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
redaktəAqnes Mariya Klerk 10 fevral 1842-ci ildə İrlandiyada Skibberendə anadan olub. Elmi müzakirələrin getdiyi bir evdə böyüyən Aqnes Mariya kiçik yaşlarından etibarən riyaziyyat və astonomiya elmlərinə böyük maraq göstərmişdi. Atası Con Villis Klerk həvəskar bir elm coşqusu ilə hər üç övladını aktiv olaraq oxumağa yönləndirmişdi. Evindəki laboratoriyada kimya təcrübələri aparan Con Villis Klerk həyət bağçasında bir teleskop da qurmuşdu.
Klerkin bütün övladları evdə təhsil aldılar, latın, yunan dillərini öyrəndilər, riyaziyyat və astronomiya biliklərini mənimsədilər. Astronomiya Mariya Klekin daha çox diqqətini çəkmişdi və hələ 15 yaşında ikən bir astronomiya tarixi yazmağa başlamışdı.
1867-ci ildən etibarən Aqnes Mariya anası və bacısı Ellen ilə qış aylarını İtalyanın Florensiya şəhərində keçirməyə başladılar. Aqnes Mariya burda zamanının çox hissəsini kitabxanalarda keçirir və elmi biliklərə olan aclığını doyurmağa çalışırdı.
Klerk ailəsinin Londona yerləşdiyi 1877-ci ilində Aqnes Mariya ilk əhəmiyyətli məqaləsini yayımladı. Edinburq Reviev jurnalında yayımlanan bu məqalənin başlığı "İtaliyadakı Kopernik" idi. Aqnes Mariyanın mütəmadi olaraq iştirak etdiyi bu jurnalda həyatı boyunca 55 məqaləsi dərc edildi. Astronomiyaya böyük həvəslə bağlı olduğu halda Aqnes Mariya heç bir zaman müstəqil müşahidələr aparmadı, bütün zamanını başqalarının astronomiyaya aid müşahidələrinin, araşdırmalarının nəticəsini xülasəyə çevirmək, qarşılaşdırmaq, şərh etmək və bunlara əsasən məqalələr yazmağa sərf etdi. Tamamilə nəzəri çalışmalar görməsinə baxmayaraq, Aqnes Mariya həmin dövrün qabaqcıl astronomları ilə məktublaşır və onlardan çox böyük hörmət görürdü.
"19-cu yüzilliyin astronomiyanın populyar bir tarixi" başlıqlı ilk kitabı 1885-ci ildə nəşr edildi. Bu kitab xalq üçün hazırlanmış ümumi bir kitab olmaqla yanaşı, astronomiya ilə məşğul olan insanların da diqqətini çəkdi və Aqnes Mariya böyük şöhrət qazandı. Həmin kitab günümzdə də standart mənbə kimi istifadə ediləcək qədər dəyərlidir. Aqnes Mariya 1888-ci ilin üç ayını şotlandiyalı astronom David Qill və yoldaşının qonağı kimi Cənubi Afrikada keçirdi. Orada ilk dəfə olaraq özünə təsir edən ulduzların spektrlərini görmək üçün rəsədxanada müşahidə apardı.
Aqnes Mariya Klerk 1907-ci ildə vəfat edib. Buna qədər astronomiyaya aid yazılarını davam etdirib. Daha sonrakı kitabları "Ulduzlar sistemi" (1890) , "Astrofizika problemləri" (1903), "Modern kosmoqoniya" (1905) adlı kitabları idi.
Aqnes Mariya kitablarına və jurnallardakı məqalələrinə əlavə olaraq Britaniya Ensiklopediyasının 11-ci nəşrində 30 astronomun bioqrafiyası ilə birlikdə əsas astronomiya məqaləsini də hazırlayaraq astronomiya tarixinə böyük töhfə vermişdi.
Aqnes Mariya Klerk astronomiya sahəsindəki kitabları ilə müxtəlif müzakirəli məsələləri ortaya qoyub, müşahidə edən astronomlar üçün parlaq bir mənbə təqdim edib. 1893-cü ildəki elmi yazılarına görə Astronomiya Kral Dərnəyi 1903-cü ildə Aqnes Mariyanı fəxri üzvlüyə qəbul edib. Aydakı bir kraterə də Aqnes Mariya Klerkin adı verilib.
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 3 4 Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.
- ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France Agnes Mary Clerke // BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 3 Clerke, Agnes Mary (ing.). / C. Matthew Oxford: OUP, 2004. doi:10.1093/REF:ODNB/32444